Wat is kunst? Wat is literatuur?
Wat is kunst? Wat is literatuur?
Bij het recenseren van het kunstboek over Jaap Oudes kwam de vraag aan boven: wat is kunst? Wanneer is iets kunst? We kunnen immers niet van elke tekening zeggen dat een kunstenaar het gemaakt heeft. Een belangrijk element is: het werk moet authentiek zijn. Ofwel: geen kopieergedrag. Toch zijn er heel wat kunstenaars in de twintigste eeuw geweest die niet als kunstenaar werden herkend.
Wat mij betreft valt Jaap Oudes hier ook onder, samen met onder meer Jopie Huisman, Rien Poortvliet, Anton Pieck en Jan Kelderman; om zo maar wat namen te noemen. Gelukkig zien we het bij sommige van hen veranderen, maar een schilderij van Kelderman kun je nog steeds kopen voor minder dan 100 euro. De waarde van Anton Pieck stijgt de laatste twintig jaar enorm. Maar maakt hem dat een groter artiest dan Jaap Oudes?
Dat brengt ons bij een vraag die bij veel lezers speelt: Wat is literatuur? Tijdens mijn studie literatuur was dit de belangrijkste basisvraag, die echter nooit tot een eensluidend antwoord kwam. De voorwaarde die bij visuele kunsten belangrijk is, speelt hier ook een grote rol; een literair werk moet iets hebben van originaliteit. Velen voegen hier aan toe: kwaliteit, ouderdom, behorende tot de canon, iets toevoegend aan lectuur. Maar zet twee literatuurwetenschappers bij elkaar en ze komen er niet uit. Daarom zijn er veel twijfelgevallen, veel meer dan bij de visuele kunsten. Een paar voorbeelden: Annie M.G. Schmidt, Jan de Hartog of Tolkien. Daarnaast is er veel oude lectuur die we vanwege hun leeftijd literatuur noemen, maar was Karel ende Elegast wel een origineel verhaal? Vanwege de tijd waaruit het komt, kunnen we dat niet meer controleren, maar het verhaal doet eenvoudig aan.
Eén ding is zeker: wat we zien of lezen moet ons ten eerste plezier geven. We mogen er vreugde aan beleven. Daarbij vindt de ene mens een thriller (die overigens ook literaire elementen kan bevatten) een leuke ontspanningsvorm en een ander wil wat pittigere kost. Wel zien we dat er veel meer gewone romans, thrillers e.d. uitkomen dan literatuur. Gewoon omdat daar veel meer behoefte aan is.
Actie
Op onze website staan inmiddels bijna 1500 boeken. Kijk eens rond en bedenk wat jij nou een literair boek vindt. Geef het door aan ons via het reactieformulier en we publiceren de resultaten. En alle inzenders ontvangen via de mail van ons een literair werk. Je kunt kiezen uit de volgende e-boeken:
- Alleen op de wereld – Hector Malot
- Anna Karenina – Leo Tolstoy
- Camera Obscura – Nicolaas Beets
- Eline Vere – Louis Couperus
- Kees, de jongen – Theo Thijssen
Deze actie houden we in het kader van de Boekenweek. Je kunt meedoen tot en met 21 maart.
Cora van Dijk
07-03-2020