Boekenmening

Tot het uiterste

Rebecca Jackson is doctor in de scheikunde en werkt in het laboratorium van het farmaceutisch concern van haar oom. Ze is bezig met het ontwikkelen van kunstbloed, wat nog niemand in de wereld echt gelukt is. Maar op het moment dat het verhaal begint, wordt ze tegen haar wil meegenomen door een arts in Kenia om haar te confronteren met de gevolgen van een test van een bepaald medicijn dat door het bedrijf is ontwikkeld. Deze confrontatie verandert haar kijk op de wereld, haar werkgever en zichzelf.
Eenmaal terug in Amerika, is ze vastbesloten om het proces van de ontwikkeling van kunstbloed af te maken, maar het wordt een ongelijke race tegen de klok. Terzelfder tijd wil ze haar over lijken gaande oom een halt toeroepen en komt haar oude schoolliefde na twintig jaar opduiken. Mooie ingrediënten voor een page-turner.

Dit boek wordt op het schutblad door een andere auteur een medische thriller genoemd en je zou het vanuit die hoek kunnen benaderen. Het is spannend en je wilt weten of het goed afloopt, maar er valt geen dode in de zin van een thriller. Het is realistischer dan dat en tegelijkertijd komt het boek tegemoet aan de romantiek doordat een oude driehoeksverhouding uit de middelbareschooltijd weer nieuw leven wordt ingeblazen. Tot het eind toe blijft het spannend. Heel leuk voor in de vakantie of een lui weekend.

Dagboek voor leidinggevenden

In de Bijbel kom je tal van teksten en geschiedenissen tegen die lessen voor leidinggevenden bevatten. Dit boek bevat meditaties over veel van deze teksten. Het is een dagboek boordevol inspirerende, wijze, Bijbelse overdenkingen voor leidinggevenden in organisaties, bedrijven en kerkelijke gemeentes.

Het boek is ingedeeld in 24 thema's die ook in de managementliteratuur voorkomen. Zo kun je voor de opening van een vergadering eenvoudig een Bijbelgedeelte vinden dat past bij een belangrijk agendapunt. De inhoudsopgave maakt het je gemakkelijk te zoeken naar een thema dat je aanspreekt; authentiek leiderschap bijvoorbeeld, of omgaan met macht, succes en falen, omgaan met conflicten of veranderingen, omgaan met weerstand, de valkuilen waar leidinggevenden mee te maken krijgen, de coaching van jonge leiders, vrouwen als leidinggevenden. Aan het eind van het boekje vind je de Bijbelteksten die gebruikt zijn op de volgorde waarin je ze in de Bijbel kunt vinden.

Elk stukje begint met een Bijbelvers, gevolgd door een meditatie. De overdenkingen worden afgesloten met een prikkelende vraag, (gebeds) opdracht of stelling. Het boekje is zowel te gebruiken voor persoonlijke stille tijd, als voor het openen van team- of kerkenraadsvergaderingen.

Dick van Bodegraven is leidinggevende bij Eleos, een landelijk werkende instelling voor gereformeerde geestelijke gezondheidszorg.

Dwars door het dak

Met dit dagboek kunnen kinderen in vier maanden tijd het evangelie van Markus uitpluizen. Voor elke dag zijn er maar een paar Bijbelverzen om te lezen en daarbij heeft Corien Oranje een verhaaltje geschreven dat elke keer weer verrast.

Dat komt soms door de kop die bij het verhaaltje staat waardoor je anders naar de bekende verhalen uit de Bijbel gaat kijken. Maar ook door de manier waarop Corien Oranje het Marcus evangelie duidelijk maakt voor kinderen. Ze doet het op een manier die kinderen zal aanspreken en waardoor ze meer met de verhalen van Jezus kunnen doen.

Verder staan er bij elke dag een vraag om over door te praten of over na te denken, een binnenkomer (in de vorm van een quiz, een opdracht, een link naar een filmpje of een andere tip die met het Bijbelverhaal te maken heeft). Tot slot staat er bij elke dag een gebed van één regel.

De combinatie van deze vier elementen maakt dit dagboekje erg aantrekkelijk om te lezen met kinderen in de basisschoolleeftijd (vanaf een jaar of 8).

Parels van het Katholieke Geloof

Dit boek is bedoeld voor katholieke jongeren om op zoek te gaan naar hun geloof en het geloof van hun ouders. Je zou het een soort huiscatechese kunnen noemen. Wat ik prachtig vind is dat het begint met het Onze Vader. De inhoud van dit gebed wordt op een moderne, aansprekende manier behandeld. Nieuw is voor mij de visie op ‘Geef ons heden ons dagelijks brood.’ Dit wordt vergeestelijkt, iets wat ik wel heel aansprekend vind. Waarom zouden we hier alleen het tastbare brood in zien en niet Jezus, het Levende Brood?

Dan komt de betekenis van kleuren in de Bijbel aan de orde. Interessant en met veel Bijbelteksten als voorbeeld. Met als inspiratie de heilige Edward Poppe, die een leven van aanbidding leefde voor zijn Heiland Christus, laat de schrijver zien hoe belangrijk het is een leven van eren en aanbidden te leiden. Daarna komt het belang van Maria aan bod die ons naar Christus moet brengen. Hier ligt natuurlijk een verschil tussen protestanten en katholieken. Ik geloof dat de weg tot God, de weg tot Jezus en de weg tot de Heilige Geest vrij is sinds de bittere dood van Gods Zoon. Wij hebben daar geen mens voor nodig, hoe mooi het ook is dat Maria zich zonder vragen beschikbaar stelde om Jezus te baren. Ook met de uitspraak dat voorzichtigheid de deugd is die ‘de beste middelen doet aanwenden om christelijk te leven en in de hemel te komen’ kan ik het niet eens zijn. Niet voorzichtigheid, maar de liefde is het belangrijkste en we kunnen alleen in de hemel komen door de genade van God de Vader, niet door verdienste.

Wat moeten we met ons geweten? Er wordt ingegaan op de 10 geboden. Daaraan zijn nog 5 geboden van de kerk toegevoegd. Daarnaast wordt een dagelijks gewetensonderzoek aanbevolen. Natuurlijk is bij dit onderwerp ook aandacht voor de biecht. Iets wat bij de protestanten verloren is gegaan. Toch is dat best jammer. Ik denk niet dat het een verplichting zou moeten zijn, maar wel een mogelijkheid. Bijzondere aandacht wordt gegeven aan ‘de theologie van het lichaam.’ Dit gaat verder dan alleen over seks. Ook thema’s als ‘Wie ben ik?’ komen aan de orde.

Het gedeelte over scholastiek is pittig. Moeilijke woorden als subjectivering, analogieën en dergelijke worden gebruikt. Dat is niet toegankelijk voor alle jongeren. Wel mooi dat de vraag of we de Bijbel, zoals bijvoorbeeld het scheppingsverhaal, letterlijk moeten nemen, met een fors JA wordt toelicht. Dit wordt vervolgd door het belang van de diverse vieringen. Ten slotte komt het brengen van lof aan de orde. Wat goed dat daarmee geëindigd wordt.

Al met al is het een kleurrijk boek met een goede indruk van het katholieke christendom. Maar wel erg pittig voor veel jongeren die niet zo goed kunnen leren. Ik heb de inhoud wat uitgebreid toegelicht, waarbij ik hoop dat veel protestanten dit lezen en besluiten dat ze wat meer over onze katholieke broeders en zusters willen weten. Want daarvoor is dit boek uitstekend geschikt. Ik geloof in verbinding van christenen en niet in verwijdering. Door het lezen van deze catechese zie ik dat de kern blijft staan: Jezus Christus, de gekruisigde Heiland, door wie wij zalig mogen worden.

Het huis aan de overkant

Aan de rand van het dorp woont Cat met haar dieren. Ze woont tegenover een vervallen boerderij die al jaren leegstaat. Dan wordt de bouwval met de grond gelijkgemaakt en wordt er een duur uitziend pand neergezet. Dat blijkt van een bullebak van een kerel te zijn, Paul van Andel. Hij rijdt bijna Cats honden aan en foetert haar uit.

Het hele dorp praat over hem. Hij blijkt twee kinderen te hebben die goed met de dieren van Cat overweg kunnen. Zodoende krijgt ze contact met Paul. Cat probeert afstand te houden maar dat wordt moeilijker als ze haar baan kwijtraakt en Paul vraagt of ze bij hem in de huishouding wil komen werken. Zijn huishoudster is namelijk onlangs met pensioen gegaan. Cat vraagt zich af of ze dat wel ziet zitten…

Cat is een type dat niet op haar mondje is gevallen. Daarom vind ik het vreemd dat ze niet direct met Paul praat over zijn grofgebekte gedrag. Pas veel later biedt hij zijn excuses aan. Dat vind ik nogal onrealistisch. Verder zou haar karakter nog wat verder uitgediept kunnen worden door haar meer te laten nadenken over Paul en haar gevoelens voor hem.
De omslag past totaal niet bij het boek. Er staat een vrouw op met een bos tulpen, passender zou zijn geweest als er een huis op zou staan met een vrouw met dieren.

Jammer dat er een keer gevloekt wordt.

Wat is de mens?

Andrews is een gerenommeerd wetenschapper, in het bijzonder wat betreft natuurkunde en materiaalkunde. Hij weet alles van de evolutietheorie. Maar hij gebruikt in zijn werk ook de Bijbel als bron en kan maar tot één conclusie komen: de mens is een uniek schepsel!

In het eerste deel van het boek bespreekt Andrews vele visies van allerlei wetenschappers, uit het verleden en van nu. Komt de mens echt van de apen af? Zit er logica in de visies van Darwin en zijn volgelingen? Of komt het menselijk leven soms van een andere planeet, zoals huidige wetenschappers wel beweren? Duidelijk legt Andrews uit waarom deze zienswijzen nog nooit bewezen zijn en er dus eigenlijk sprake is van een ‘veronderstelling’ die niet bewezen kan worden. Er is dus geen sprake van een feit. De missing link tussen aap en mens is nooit gevonden. En zo is er meer waardoor de evolutietheorie wankelt. De auteur beschrijft dit alles zeer wetenschappelijk onderbouwd. Ook de visie dat de mens van aliens afkomstig is dient hij duidelijk van repliek.

Het tweede deel van het boek gaat helemaal over de Bijbelse visie op de mens. Wat een prachtige uitleg! Eens te meer raak ik ontroerd door de uniciteit van het menselijk leven. Zoals hij dat beschrijft, wat zijn wij prachtig geschapen door God. Voortgekomen door Zijn Woord. Maar hier houdt Andrews niet op. Hij vervolgt met de val van de mens en de gevolgen hiervan. Daarbij komt hij uit op de persoon van Jezus Christus. Heeft Hij echt bestaan? Is Hij echt gekruisigd en ook weer opgestaan? Al deze vragen komen op een wetenschappelijk wijze aan bod, waarbij de Bijbel wordt gebruikt als bron, maar ook andere bewijzen worden aangevoerd.

Zeer grondige uitleg en wetenschappelijke verantwoording, waarbij deze wetenschapper tot de conclusie komt dat de Bijbelse uitleg van het ontstaan en leven van de mens de enige juiste is. Op zich ben ik de mening toegedaan dat we Gods schepping niet hoeven bewijzen, we mogen Gods Woord geloven. Wel kan ik begrijpen dat dit voor een wetenschapper anders ligt. Immers, de wetenschap kan slechts bestaan door onwankelbare feiten en conclusies. Dat er in de wetenschap helaas ook veel gehecht wordt aan veronderstellingen wist ik wel, maar niet over de mate waarin dit wordt gedaan. In die zin heeft dit boek mij de ogen verder geopend. Hoe is het mogelijk dat bijna de hele wereld in een nog niet bewezen wetenschappelijk feit als de evolutie gelooft? Deze mensen zijn dus slechts aanhangers van een visie, een denkbeeld.

Een prachtig en zeer gedetailleerde uitleg van Edgar Andrews. Er is wat mij betreft slechts één klein minpuntje. Op de cover staat dat het boek toegankelijk is. En heus, de auteur heeft zijn best gedaan om alle moeilijke termen uit te leggen, maar dat is niet helemaal gelukt. Er wordt gebruikgemaakt van zo veel moeilijke woorden dat hij een groot aantal als blijkbaar bekend acht. Ik had toch echt het woordenboek en Wikipedia nodig om zaken te begrijpen, zeker de nogal lastige natuurkundige uitleg. Wel gebruikt Andrews heel alledaagse voorbeelden om iets moeilijks uit te leggen. Daarin is hij prima geslaagd. Ook humor ontbreekt niet in het boek. Verrassend en aangenaam. Aan te bevelen voor een ieder die een pittig boek over het ontstaan van de mens wil lezen.

Wat ik gewoon erg leuk vond is het inkijkje dat je krijgt in de wetenschappelijke wereld, Andrews geeft voorbeelden uit debatten die hij over deze kwestie voerde met de grote wetenschappers der aarde, zoals Dawkins. Een naam die ontbrak, maar die ik zeker verwacht had was Chopra. Chopra en Dawkins zijn het totaal niet eens over lichaam en geest. Voor Dawkins bestaat alleen de materie, maar Chopra erkent dat de geest zeker bestaat. Daar had ik nog wel de visie van Edgar Andrews over willen weten.

Op 23 februari vindt de boekpresentatie plaats om 19.00 uur in Brummen.
Zie hiervoor https://c-agenda.nl/1886-wat-is-de-mens-adam-alien-of-aap

Het geknakte riet

Door de titel weet de lezer al, dat in dit boek een brekend feit zal plaatsvinden en door de titel snap je ook dat God een rol heeft gespeeld in het herstel. Na het voorwoord, word je nieuwsgierig naar dit levensverhaal. En de proloog, waarin een van de dieptepunten in het leven van de schrijfster wordt neergeschreven, versterkt dat nog meer. Dit dieptepunt wordt beschreven in hoofdstuk 15, waarin letterlijk de uitroep is: Ik moet de waarheid weten. Vervolgens gaat er een week voorbij. Een week! Diepe wanhoop! En de schrijfster doet helemaal niets om die waarheid te achterhalen.

Op een dag had ik het boek gepakt om te lezen en ik had 15 hoofdstukken van opbouw naar dit wanhoopspunt gelezen. Het was al voorbij het tijdstip dat ik had willen slapen, maar ik wilde weten hoe de hoofdpersoon de waarheid zou achterhalen. Dus ik las de eerste zinnen van hoofdstuk 16, waarin gemeld wordt dat ze niets deed, maar verdoofd was door de wanhoop. Op dat moment legde ik het weg. Ik was gefrustreerd.

Natuurlijk kun je niets aan de waarheid veranderen. Het ging zoals het ging. Het is echt gebeurd. De schrijfster schrijft op bijna documentaire manier wat er gebeurde. Hoe het web van leugens ook door haarzelf in stand werd gehouden, door de prioriteiten buiten haar huwelijk keer op keer hoger te stellen. Haar kinderen en de gemeente kregen alle aandacht, maar ze stond er niet bij stil dat zij zelf en de relatie met haar man ook aandacht verdienden. Ze dacht er wel aan, maar maakte er geen tijd voor in de agenda of ontliep de mogelijkheden op een conflict met haar man.

Ze beschrijft dat heel goed als ze haar gevoel over een vakantie beschrijft. Terwijl ze in het web van de leugen zat, was het een leuke vakantie. Nadat de waarheid aan het licht was gekomen besefte ze hoe niet leuk die vakantie was en hoe zijzelf en haar huwelijk hadden geleden.

Het wonderlijke is ook nog dat God gewoon doorgaat met zijn werk, of je nou zondigt of niet, hij gebruikt mensen en situaties ongeacht wat je doet. Dus mensen komen tot geloof, ervaren vergeving en genezing. Wat voor kracht heeft het onderwijs om een Godvrezend leven te leiden als de onderwijzer zelf dat niet doet? Die vragen blijven liggen, want het verhaal draait om de genezing die mogelijk is, als de zonde op tafel is gekomen. Het lijkt er in eerste instantie niet zo op, omdat het super zwaar is van de gevolgen kennis te nemen, maar door het vaste besluit van de hoofdpersoon haar man lief te hebben en te ondersteunen, komt er herstel in hun persoonlijkheid en in hun relatie.

Uit het boek blijkt hoe belangrijk het is, dat mensen in je geloven en voor je gaan. Dat je een familie en netwerk van vrienden hebt, die het voor je opnemen als het niet goed met je gaat.

Een minpuntje vind ik de stijl waarin het boek is geschreven. De schrijfster beschrijft haar huwelijksbiografie, maar geeft de personen in het boek andere namen en schrijft over hen of het over andere mensen gaat. De ik-vorm was in dit geval veel aansprekender geweest. Er wordt wel genoemd dat er emoties zijn, en welke emoties dat zijn, maar nergens spatten die emoties uit de bladzijden. Noch het verdriet, noch de vreugde, noch de wanhoop, noch de vrede komt daardoor diep bij de lezer binnen.

De periode van bekentenis en herstel wordt in vier hoofdstukken afgeraffeld, terwijl dat over een behoorlijke tijd moet hebben plaatsgevonden. De hoofdpersoon knielt neer in het nieuwe huis en bidt: “Heer, laten Uw toekomstplannen met ons uitkomen in dit huis”. Oprecht verlangend naar een nieuw begin, natuurlijk! Maar na zo’n lange weg en al zo lang met de wetenschap dat het aan God niet ligt, had ik wellicht een ander gebed gebeden: “Heer, leer mij moedig de grenzen aan te geven en te zeggen wat ik verlang en daarvoor te vechten, zodat uw plannen in mijn leven vorm kunnen krijgen.” De verantwoordelijkheid die we zelf hebben om in dat plan te gaan staan en ervoor te strijden, heb ik een beetje gemist in dit boek.

Toch is het enorm moedig en knap van de schrijfster om haar eigen verhaal op te schrijven en daarmee anderen aan te willen moedigen om te doen wat goed is in Gods ogen. Ik hoop dat ze bereikt, wat ze met deze geschiedenis wil bereiken: dat mensen Jezus gaan zien, dwars door deze hele geschiedenis heen. In één aspect heb ik Jezus gezien. De onvoorwaardelijke liefde van deze schrijfster en haar man voor een slachtoffer van loverboys. Zij hebben haar letterlijk uit de duisternis gered, zonder dat zij wisten hoe ver de tentakels van die duisternis reikten en zonder deskundigheid hierover. Alleen met een enorme dosis liefde en doorzettingsvermogen. Dat was heel bijzonder om te lezen.

Chana

Op de cover zie je het gezicht van een mooie vrouw met een hoofddoek. Het roept gelijk vragen op: wie is zij? Chana zelf of haar mooie dochter? De situatie is als volgt: Het is het jaar 64. Jezus is ruim 30 jaar geleden gestorven aan het kruis en weer opgestaan. In Israël zijn er nog vele volgers van hem en zijn discipelen, zij worden “volgelingen van de weg” genoemd. Sommigen hebben Yeshua (Jezus) nog gezien of zijn discipelen nog gesproken. Ze worden vervolgd door de Joden en de Romeinen.

Chana is een vrouw en zij woont met haar man, kinderen en kleinzoon in Kafarnaüm. Alles gaat zijn gangetje, in het begin hoor je haar mopperen op haar schoondochter Mirjam en zich druk maken over mooie stoffen op de markt. Dan verandert haar leven van het ene op het andere moment als Armeniërs de stad aanvallen. Ze moet afscheid nemen van alles waar ze van houdt en samen met haar dochter Tamar, die na deze ramp niet meer kan praten, vlucht ze naar de grotten buiten de stad om zich te verschuilen voor de vijand.

Er volgt een spannende tijd, ze weet niet of haar man en zoon nog leven en zonder bericht van hen moet zijzelf zien te overleven buiten de stad. Keuzes maken zonder haar familie te raadplegen. Ze leert nieuwe mensen kennen maar weet niet wie ze kan vertrouwen. Dan ontmoet ze iemand uit haar verleden en hij gaat met haar mee. Hij vraagt haar om te doen alsof hij ook een volgeling van Yeshua is. Zal ze voor hem liegen? Dan komt ze voor een moeilijke keuze te staan; durft ze op te staan en te verkondigen dat ze een volgeling van Yeshua is of houdt zij zich stil? Zal ze haar man en andere kinderen weer zien en komt het nog goed met de trouwplannen van Tamar? Allemaal vragen die je tijdens het lezen echt bezighouden. Ook de vraag: ’wat zou jij doen?’ speelde door mijn hoofd.

Wat ik erg mooi vind aan dit verhaal is de sfeer waarin het zich afspeelt, het leest bijna als een extra Bijbelboek. Ik vraag me regelmatig af hoe het volk van Israël verderging na de opstanding van Jezus. En los van de verhalen die de apostelen opschreven in de Bijbel, vult deze roman mijn gedachten hierover heel goed aan. Je komt veel Hebreeuwse termen tegen en Nine de Vries gebruikt ook namen en situaties die terugverwijzen naar de Bijbel. Gelukkig zit er achter in het boek een verklarende woordenlijst. Nine laat je tijdens het lezen de angsten die Chana doorstaat en haar gedrag en gevoelens, bijvoorbeeld tegenover niet-christelijke mensen (onreinen) goed voelen. Ze beschrijft het heel goed. Dit is een mooie roman voor mensen die van Bijbelse historische romans houden. Ik had het andere boek van Nine de Vries niet gelezen maar wil dat zeker nog gaan doen. Dit deel is heel goed los te lezen maar na het dichtslaan van de laatste bladzijde voelde ik heel sterk; ik wil meer van dit soort boeken lezen.

Het geluk van gewone dagen

Het geluk van goede dagen lijkt ‘Boer zoekt vrouw’, maar dan in een compleet andere setting. In 1944 trouwt Ray Singleton met Olivia Dunne, die onbedoeld zwanger is geworden. Dat is het moment waarop Livvy haar verhaal over de oorlog vertelt en daarbij maakt ze mij als lezer gelijk al nieuwsgierig. Immers, wat is er gebeurd voor die tijd? Het duurt heel lang voordat het duidelijk wordt in Het geluk van gewone dagen.

Wel blijkt dat ze het maar wat moeilijk heeft om te settelen op het platteland. Het contrast tussen haar leven in de stad Denver, waar ze geschiedenis studeerde en dromen had om de wereld te ontdekken, zijn door dit gedwongen huwelijk onmogelijk. Haar rusteloosheid drijft haar van de boerderij vandaan. Ze sluit vriendschap met twee Amerikaans-Japanse zusjes, die door de overheid verplicht in een kamp moeten wonen vanwege staatsveiligheid. Een feit uit de Tweede Wereldoorlog waar ik niets van wist, maar wat de schrijfster op een boeiende manier verwerkt heeft in dit verhaal.

Het feit dat de oorlog zich eigenlijk aan de andere kant van de wereld afspeelt en alleen in de wereld binnendringt door de nieuwsberichten in de krant en radio, maakt het voor mij makkelijk om me in deze oorlogsroman te verplaatsen, omdat oorlogen voor ons ook vaak ver van ons bed plaatsvinden en wij gewoon door kunnen leven.

Ann heeft een prachtig gelaagde roman geschreven, waarin uiteindelijk duidelijk wordt waarom juist het huwelijk tussen twee onbekende mensen inderdaad een goed begin is.

Laat los, Loïs

De achttienjarige Loïs heeft een vervelend gezinsverleden. Ze leeft samen met haar moeder, haar oudere zus is getrouwd en haar vader is er niet meer. Dat drukt een sterk stempel op haar leven. Met haar moeder heeft ze een sterkte band.

Als haar moeder een serieuze relatie krijgt, kan Loïs Guus niet accepteren. Ze begon juist te wennen en het leven samen met moeder prettig te vinden. Op school heeft ze wel een goede vriend met wie ze kan praten, maar Michel is geen jongen voor een verkering. Regelmatig vlucht ze naar haar zus, met haar kan ze goed overweg. Als ze de ongelovige Michel met God in contact mag brengen, gaat ze nadenken over wat ze zelf eigenlijk gelooft. Is de vanzelfsprekendheid van een kerkelijke opvoeding wel genoeg? Naast de vragen over geloof zoekt ze ook een manier om het verleden los te laten. Maar dat gaat niet vanzelf.

Deze prettig lezende jongerenroman heeft zelfs de top 10 van christelijke boeken gehaald. Het leest dan ook fijn; het is makkelijk om je in Loïs te verplaatsen, maar ook in haar moeder, als haar vriend niet geaccepteerd wordt. De schrijfstijl is ontspannen te noemen, maar het boek is niet oppervlakkig. Het geloof speelt een belangrijke rol in de levens van de personages. Ik vind dat Nelleke Wander knap heeft verwerkt hoe een gelovige opvoeding iets anders is dan christen zijn. Die zoektocht herkent vrijwel iedereen die kerkelijk is opgevoed. Daarom is dit boek niet alleen geschikt voor jongeren, maar ook voor ouders.

18025

Recensie

Jouw waardering

18024

Recensie

Jouw waardering

18023

Recensie

Jouw waardering

18022

Recensie

Jouw waardering

18021

Recensie

Jouw waardering

18020

Recensie

Jouw waardering

18019

Recensie

Jouw waardering

18018

Recensie

Jouw waardering

18017

Recensie

Jouw waardering

18016

Recensie

Jouw waardering