Boekenmening

Onder de linde

Gemma en Ruud hebben tien kinderen. Eén dochtertje is levenloos geboren.

Samen runnen ze een bakkerij en lunchroom. Dat Gemma kan blijven werken heeft ze te danken aan haar schoonouders die haar veel uit handen nemen. Gemma is een sterke vrouw die veel aankan. Totdat ze klachten krijgt van pijn en vermoeidheid waardoor ze haar taken niet meer kan uitvoeren zoals ze voor die tijd heeft gedaan. De huisarts doet het af als een griep dat niet overgaat omdat ze haar rust niet neemt.

Ruud neemt veel van haar taken in het huishouden over. In de lunchroom neemt hij een jonge vrouw aan die de taken van Gemma overneemt.

Ondertussen gebeurt er van alles in het grote gezin. Greetje beschrijft vanuit verschillende personages en dat maakt het verhaal boeiend en afwisselend.

De oudste dochter krijgt een relatie met een tien jaar oudere man met een dubieuze achtergrond en hun zoon Sem krijgt op school verkeerde vrienden.

Ieder kind vraagt zijn aandacht, maar Gemma merkt dat ze door haar heftige vermoeidheid en pijn steeds vaker fouten maakt en dingen vergeet.

Dat geeft spanningen tussen haar en Ruud.

Ondertussen groeien de zorgen en de problemen binnen het gezin.

Gemma verdenkt Ruud ervan dat hij verliefd zou kunnen zijn op de knappe en jonge Juliëtte die in haar plaats is komen werken in de lunchroom. Dat geeft spanningen tussen die twee. Die groeien nog meer als de extra taken die Ruud op zich genomen heeft, hem beginnen op te breken. Omdat er geen diagnose komt voor de klachten van Gemma, denkt Ruud dat het psychisch is. Gemma voelt zich gekwetst en onbegrepen door haar eigen man waardoor er onenigheid ontstaat.

Aan het eind van het verhaal komt er een klein beetje lucht, als er een tijdelijke vervanger komt voor de huisarts. Deze vervanger neemt de klachten van Gemma wel serieus en stuurt haar door voor onderzoek.

Het verhaal stopt abrupt. Dat geeft een onbevredigd gevoel.

Maar er komt gelukkig een tweede deel aan, waarin we verder kunnen lezen hoe het met Ruud, Gemma en de kinderen gaat.

Onder de linde is een aanrader! Ik ben heel benieuwd naar het tweede deel; Een nieuwe naam.

Gastarbeider

De auteur is arts op de spoedeisende hulp. In dit boek neemt hij de lezer mee naar zijn werk. Het boek bevat twaalf verhalen: verdrietige, schrijnende maar ook hoopvolle. Heel bijzonder vind ik het verhaal over de dronken man.

Gor is een beetje gestrest omdat hij heel druk is geweest en hij geen tijd had voor pauze. Dan wordt er een dronken man binnengebracht. Behalve dat hij buikpijn heeft, lijkt er niets met hem aan de hand te zijn. Hij wordt zolang in de enige kamer die nog beschikbaar is, gelegd. De man wil in het ziekenhuis overnachten maar dat kan niet omdat er geen medische noodzaak is en er geen bedden beschikbaar zijn. De man vertelt dat hij niet met de taxi naar huis kan omdat hij schulden heeft uitstaan bij de taxibedrijven. Na een innerlijke strijd besluit Gor om de man zelf naar huis te brengen. Dat resulteert in een diepgaand gesprek over God met deze man.

Alle verhalen zijn boeiend om te lezen. De auteur heeft een vlotte schrijfstijl en beschrijft zijn eigen gevoelens op een eerlijke en zuivere manier. De lezer krijgt een goed beeld van hoe het eraan toegaat op de spoedeisende hulpafdeling van het ziekenhuis.

Een kleine diamant

Jasmijn werd zwanger op haar zestiende en kreeg een zoontje, Tim. Hij heeft het syndroom van Down.

Als ze eenentwintig is, trouwt Jasmijn met Ben, een weduwnaar met twee dochtertjes. Het gezin groeit, er komen nog drie kinderen bij. Ben heeft een droom maar beseft dat die niet uit zal komen vanwege het gezin. Tim trekt zich steeds meer terug. Af en toe gaat hij naar papa Jordy, zijn biologische vader en daar heeft hij het reuze naar zijn zin. Jasmijn ziet het met lede ogen aan. Is Tim bij Jordy beter op zijn plaats dan in haar drukke gezin?

Deze roman is een opzichzelfstaand vervolg op ‘Een grijze parel’, realistisch en ontroerend geschreven. Net als bij het eerste boek moest ik af en toe een traantje weg pinken.

Een grijze parel

Jasmijn is zestien jaar en de jongste in een gezin met vijf kinderen. Ze vraagt niet veel aandacht en gaat haar eigen gang maar ze komt vaak bij haar overgrootmoeder. Omaatje heeft altijd een luisterend oor. Bij haar kan Jasmijn terecht als ze te ver is gegaan met Jordy, haar vriend die bij haar in de klas zit. Ze vindt het vreselijk en wil niets meer met hem te maken hebben.

Jasmijn vertelt het niet tegen haar ouders maar als ze zich steeds niet goed voelt, neemt haar moeder haar mee naar de dokter. Dan blijkt dat ze zwanger is. Haar moeder is hier overstuur van.

Jasmijn krijgt een zoontje, Tim. Later overlijdt omaatje en zij laat al haar bezittingen na aan Jasmijn omdat zij het goed kan gebruiken. Dat is voor Hannah, Jasmijns oudste zus, onverdraaglijk. Zij wil haar familie niet meer zien. Maar dat is niet de enige reden: wat er allemaal aan de hand is en wat er nog meer speelt bij Hannah wordt op een inlevende manier beschreven. De auteur is een meesteres in het vertolken van de gevoelens van de personages. Bij verschillende passages hield ik het niet droog.

Jasmijn is de hoofdpersoon maar het boek is vanuit verschillende personages beschreven.

Papieren paradijs

Diane Kooistra

Voor haar debuut ‘Papieren Paradijs’ heeft Marlies Medema zich verdiept in een vrij onbekend stuk van de geschiedenis. Een volksverhuizing van boeren en dominees naar Suriname met het doel daar de eerste nederzettingen op te richten zonder gebruik te maken van slaven.

We leren in dit boek eerst Anna kennen, een jonge vrouw die verliefd wordt op Marten maar door haar ouders in een gearrangeerd huwelijk belandt. Alles loopt voorspoedig tot haar man plannen maakt om als dominee met een aantal schepen vol boeren naar Suriname te emigreren. Daar zou het warm en mooi zijn, een waar paradijs.

Na een lange voorbereiding vertrekt Anne met haar gezin naar het verre Suriname. Eenmaal daar aangekomen, blijkt het allesbehalve een paradijs.

Marlies schildert de personages af met hun mooie en minder mooie kanten; dat maakt dat het echte personages worden.

Het verhaal wordt vanuit Anna verteld en de details die zij geeft over hoe ze zich voelt, wat ze denkt ook over haar omgeving zorgt ervoor dat het een boek is met diepgang. Ze laat de lezer nadenken over wat zij zou doen. Ook door de lezer te vertellen wat er in het verleden is gebeurd en hoe dit haar handelen van nu beïnvloedt, maakt dat je je goed in haar kunt inleven. Het is geen romannetje dat je even tussendoor kunt lezen, het vergt wel wat aandacht van de lezer.

Het duurt wel wat lang voor de reis naar Suriname plaatsvindt, dat zorgt voor een beetje ongeduld maar eenmaal daar maakt Anna een ommekeer in haar gedrag en gedachten. Ze is echt een domineesvrouw die de gaten die haar man laat vallen op probeert te vullen door goed te doen. De strijd met haar dochter is heel herkenbaar en haar omgang met de slavin Mara (ja, die waren er toch nog wel) zorgt voor een verrassing op het einde.

Kun je je eigen normen en waarden blijven volhouden als je in een andere wereld zit? Dat is de vraag die de lezer na het lezen van dit boek aan zichzelf zal stellen.

De geëmigreerden komen in Suriname in een epidemie terecht en hoewel dit verhaal toch meer dan anderhalve eeuw geleden speelt, zie je hier ook overeenkomsten in handelen maar ook in de onmacht die wij allen de afgelopen tijd hebben gevoeld.

“Als rupsen kruipen de woorden in mijn hoofd en nestelen zich in mijn hart, waar ze zich hopelijk zullen ontpoppen als een vlinder.”

Deze en andere mooie teksten in het boek getuigen van het schrijftalent van Marlies Medema. Ze heeft de vaderlandse geschiedenis mooi verweven in deze roman, laat personages tot leven komen en de lezer genieten van het verhaal dat ook verteld moet worden.

Antoinette Schram

Het papieren paradijs is het verhaal van Anna Pannekoek die in 1840 ontdekt dat haar man, de eerzuchtige predikant Arend van den Brandhof, een plan maakt om naar Suriname te emigreren. Hij is dan al lange tijd predikant in Elst en krijgt geen nieuw beroep. Er is ook geen vacature in Suriname, maar samen met twee andere predikanten (één daarvan is zijn zwager Dirk Copijn) bedenkt hij een kolonisatieproject waarbij arme boeren in Nederland een stuk grond in Suriname gaan bewerken. Dit is echt gebeurd en daar heeft Marlies Medema een boeiende historische roman over geschreven. Anna Pannekoek, die een longziekte en acht kinderen heeft, wil niet emigreren maar ze is inmiddels al lang genoeg getrouwd met Arend en ze weet dat ze niet tegen hem in kan gaan. Na deze introductie gaat de roman terug in de tijd en vertelt Anna over haar jeugd rond 1811 en later 1820. Anna Pannekoek komt uit een voornaam geslacht maar haar jeugd is niet zonder zorgen. Haar broer sterft aan suikerziekte en haar jongere zusje is verdronken. Daar voelt Anna zich schuldig over. Zij heeft daar een chronische longaandoening en een panische angst voor varen aan overgehouden. Tegen de tijd dat ze kan trouwen, ontdekt ze dat haar ouders haar huwelijk hebben geregeld met Arend van den Brandhof en dus loopt het mis met haar jeugdliefde. Anna is zelf aan het woord en vertelt in de tegenwoordige tijd. Die schrijfstijl zorgt ervoor dat de gebeurtenissen lekker vlot lezen. Elk hoofdstuk springt verder in de tijd en je ontdekt hoe verschillend Arend en Anna in het leven staan en ondertussen ook hoe het leven er in Nederland in de 19^e eeuw uitziet. Lang lijkt die emigratie er niet van te komen maar halverwege het boek maken ze dan toch de oversteek naar Suriname. Het leven in Suriname is moeilijker dan verwacht. Die hoofstukken maken minder grote stappen in de tijd want de rest van het verhaal bestrijkt nog maar een half jaar, maar wat een ontwikkelingen! Allereerst is er niet gewoon woonruimte; breekt er een epidemie uit; worden de verschillen in werkwijze tussen Arend en Dick duidelijk en komt het tot een moord. De confrontatie met de slavernij doet Anna beseffen dat hoe gevangen zij ook zit in haar eigen leven, het altijd nog erger kan. Het is hartverwarmend om te lezen hoe Anna Pannekoek er het beste van maakt terwijl er om haar heen veel mensen sterven. Ten slotte is er een bloedkoralen ketting die meer mensen met elkaar verbindt dan gedacht. Het is de ketting die als een rode draad door het verhaal loopt waarmee volgens mij een fout is gemaakt in het begin van het verhaal. Hij wordt gevonden in 1811 door Anna, terwijl zij hem al draagt in 1810 tijdens een belangrijke scène. Verder is het een prima boek om te lezen. Door de Nederlandse setting voelt het vertrouwd aan en Suriname wordt door deze roman dichterbij gebracht.

Naar Lillehammer

Sjoerd Veenman

Vonne van der Meer is een schrijfster die inmiddels een indrukwekkend oeuvre heeft opgebouwd. Een oeuvre waarin, zeker na haar overgang naar de Rooms-Katholieke kerk, God en religie een nadrukkelijke plaats hebben gekregen. Dat geldt ook voor het nieuwe boek: Naar Lillehammer, een roman die ik zowel snel als met genoegen heb gelezen. Snel, omdat het verhaal vlot wegleest. Iets dat onder meer komt doordat het behoorlijk spannend is. De roman heeft verschillende elementen van een detective, compleet met een politieman die een kleine maar belangrijke rol in het verhaal vervult.

En ook zonder die rechercheur weet Van der Meer spanning op te roepen. Dat doet ze al aan het begin van haar boek, als de hoofdpersoon, de 49- jarige, alleenstaande Cécile, wordt gevraagd om even op een klein kind te letten, waarna de moeder van het meisje in het niets lijkt te verdwijnen. Spannend op een dieper niveau zijn de innerlijke conflicten van de belangrijkste personages. Subtiel wordt er een strijd tussen goed en kwaad verwoord. Daarbij gaat het o.a. om het kwaad van vrouwenhandel en gedwongen prostitutie.

Er komen grote vragen aan de orde, op een lichte maar toch zeker niet oppervlakkige manier. Lezers die op zoek zijn naar een boek waarin de christelijke moraal voortdurend leidend is, zullen zich af en toe teleurgesteld voelen. Daarbij denk ik aan de manier waarop de hoofdpersonen met seks omgaan, maar ook over de eigenaardige plaats die een occulte vloek in het verhaal inneemt. Om die vloek weg te nemen wordt gebruikgemaakt van de diensten van een voodoo-priesteres. Dit had van mij met veel meer afstand beschreven mogen worden, want het gaat niet om onschuldige zaken.

Niettemin is dit een boek dat prettig leest én aan het denken zet.

Antoinette Schram

Voor Cecile Landsma begint op een maandagmorgen in het begin van de zomer niet haar vakantie. Ze heeft haar baan opgezegd en haar man verlaten. Ze weet niet precies wat ze met haar tijd aan moet. Ze besluit in Amsterdam te blijven, nadat ze heerlijk heeft gezwommen in water vlak bij de flat waar ze sinds een half jaar woont. Later die ochtend raakt haar leven in een stroomversnelling als ze op een bank zit bij een speelplaats. Een donkere vrouw vraagt Cecile om haar kind op de schommel te duwen in haar plaats. De vrouw moet iets dringends regelen. Zo komt Cecile, die zelf geen kinderen heeft gekregen, in contact met Faith, een peuter van drie. De moeder lijkt spoorloos te verdwijnen. ’s Avonds krijgt Cecile nog een briefje in haar brievenbus: ‘Zorg een paar dagen voor Faith, zodat ik een plek kan zoeken waar we veilig kunnen wonen.’ Dan opent zich voor Cecile deze zomer, die en passant ook nog een leuke man tegen het lijf loopt, de wereld van mensenhandel, waar de moeder van Faith uit wil ontsnappen.

Ongewenst kinderloos zijn is een thema wat vaker voorkomt in de boeken van Vonne van der Meer. In haar laatste roman Vindeling, verlangde een vrouw naar een kind voor haarzelf. Maar deze keer heeft Vonne van der Meer het verweven met een ander actueel probleem, namelijk mensenhandel. Dat ze zulke beladen onderwerpen niet schuwt, blijkt doordat ze eerder schreef over voltooid leven in Winter in het Glosterhuis. De stabiele kracht van deze schrijfster is dat ze vertelt over gewone mensen. Ondanks de titel blijft Naar Lillehammer, dicht bij huis en daarmee laat Vonne van der Meer zien dat mensenhandel en gedwongen prostitutie geen ver-van-mijn-bedshow hoeven te zijn. Stap voor stap ontdekt Cecile hoe complex deze wereld in elkaar zit. Dan komt daarbij het vooroudergeloof van Gladys, de moeder van Faith, die uit Nigeria komt. Iets wat Cecile niet kan begrijpen. Heel mooi hoe Vonne van der Meer laat zien in deze roman, dat ook Nederlandse vrouwen kunnen afrekenen met een boze geest.

Vonne van der Meer kiest voor een alwetend verteller, die vooral heel dicht in het hoofd van Cecile kruipt, haar twijfels en vragen benoemt. Lang niet alle emoties worden uitgewerkt en blijven soms tussen de regels hangen, alsof de lezer zelf een conclusie mag trekken hoe Cecile zich voelt. Soms voelt het boek gedateerd, als de schrijfster oude kinderliedjes of oude kinderspelletjes noemt, maar intussen kan ze als geen ander door simpele scènes laten zien dat zorgen voor een kind heel basaal is en ongemerkt gaat Cecile zich hechten. Hoewel die andere wereld van mensenhandel en geloof in voorouders wordt verkend in Naar Lillehammer blijft het op afstand. Het wordt aan het voorstellingsvermogen van de lezer overgelaten hoe beroerd de werksituatie van Gladys nu echt is. Cecile regelt een bezoek aan een voodoopriester maar is niet bij de ceremonie. Het is alsof Vonne van der Meer voorzichtig is geweest op dit terrein en niet alle rafelranden heeft willen aftasten.

Iedermans ondergang

Jan is dominee in een rustige gemeente aan de Nederlandse kust. Maar ineens wordt Nederland opgeschrikt door een vreemd fenomeen: een macht van vreemde wezens neemt de wereldheerschappij over. Zij beloven de wereldbevolking vrede en eenheid. Er vinden zelfs wonderen plaats, hetgeen ervoor zorgt dat mensen zich in groten getale aansluiten.

In de gemeente van Jan zijn veel mensen die zich klakkeloos voegen naar dit nieuwe collectief. Maar Jan en enkele andere christenen hebben zo hun bezwaren. Er worden leugens gebruikt en hij wordt geïntimideerd door deze nieuwe orde. Zelfs zijn vrouw is niet veilig meer. Het is duidelijk dat het collectief niets wil weten van God en Jezus als machten, maar dat zij hun macht ergens anders vandaan halen. Christenen worden steeds meer gedwongen zich over te geven aan keizer Nasiem door zich een serum te laten toedienen.

De vraag die vooral in dit boek naar voren komt is: wat hebben we over voor Jezus? Kunnen we volhouden tot het einde? Deze vraag houdt Jan en de kleine groep die zich niet wil overgeven sterk bezig. Een citaat:

‘De slang wurgt ons steeds een stukje verder. Ik vrees dan ook voor de toekomst. Ik vraag me af wat er nu weer gaat komen en hoelang we het nog vol kunnen houden.’

Het is heel duidelijk dat dit boek fictie is. Maar het is ook een boek dat je aan het nadenken zet. Wil en kan ik Jezus koste wat het kost blijven volgen? Wat doe ik als er verdrukking komt? Al vanaf de eerste gemeente, net na de dood en opstanding van Jezus, hebben we met vervolging te maken. En het lijkt steeds sterker te worden in veel landen. Komt Nederland ook aan de beurt, of is het soms al bezig?

De auteur is voorganger in Delfzijl. Dit is zijn eerste boek. Het is voor mij duidelijk dat deze man een schrijftalent heeft. Goed taalgebruik, mooie opbouw van het verhaal, verrassingen waar je ze niet verwacht en een heel bijzonder slot. Ik ben zuinig met het geven van vijf sterren, maar deze spannende roman met thrillerachtige elementen heeft ze volop verdiend.

Vlam!

De felroze kleur van het boek geeft me een gevoel van urgentie. Het springt tussen de andere boeken uit met een boodschap. De boodschap is breed.

In 20 hoofdstukken waarin puntsgewijs wordt aangestipt wat belangrijk is en de lezer wordt aangespoord te verbeteren wat verbeterd kan worden. Deze punten worden uitgewerkt met korte, actieve zinnen; gerichte vragen en quotes van mensen die succesvol zijn. Achter elke zin zit een wereld van kennis en vaardigheden. De urgentie van de taal kan afstoten of juist uitnodigen om ermee aan de slag te gaan en meer te zoeken en te vinden over een onderwerp dat je aanspreekt.

Het eerste hoofdstuk gaat over gewoonten en dit item komt bij de andere hoofdstukken vaker terug. Wat jij denkt en doet, hoe jij je leven inricht vormt de basis voor hoe je je voelt, gedraagt en succes hebt in de wereld.

Sommige dingen lijken overtrokken of zelfs onuitvoerbaar: drink een liter water voordat je begint met je werk en halverwege de dag nog een liter. Het zorgt ervoor dat ik in de lach schiet maar het zorgt er ook voor dat ik denk: “Ik zou wat vaker een glas water moeten drinken,” want de reden ervoor wordt ook gegeven.

Honderdduizend schijnbaar kleine factoren bepalen wie we zijn en hoe we overkomen. Ik besluit om het boek als reminder in mijn kast te zetten. Wil ik iets lezen over de functie van stress of waarom ik doelen moet stellen, wat wijsheid kan zijn en hoe ik productiever moet worden, dan kan ik dit boek als goede starter gebruiken. Het boek is duidelijk bedoeld om een pro-actieve houding te ontwikkelen, nieuwe bronnen aan te boren, de ‘maakbaarheid’ meer kleur te geven en een gezonder en gelukkiger mens te worden.

God maakte de ruimte

Dit boek vertelt over het heelal dat door God gemaakt is. Asterorïden, kometen, planeten en sterren worden beschreven. Er wordt verteld dat Mars de dichtstbijzijnde planeet is, maar toch zo ver weg dat raketten er maanden over doen om Mars te bereiken. De dingen die mensen hebben gemaakt om het heelal te onderzoeken, komen ook aan de orde.

Heel jammer is het dat in dit boek een flinke scheut evolutietheorie aan het scheppingsverhaal uit de Bijbel is toegevoegd. Het begint met te vertellen dat God het heelal heeft gemaakt.

De auteurs poneren daarna een vooronderstelling die gebaseerd is op de wetenschappelijke bronnen van nog niet eens enkele honderden jaren oud, terwijl de informatie uit de oudste bron, de Bijbel, aan de kant wordt geschoven. Hierdoor zou je het zinnetje “waarschijnlijk ging het zo…” zomaar kunnen vergeten. De volgorde van de schepping in het verhaal van de Bijbel wordt niet aangehouden in dit prentenboek.

Waarschijnlijk ging het zo: God maakte de ruimte. Het begon met een enorme knal. De ‘oerknal’ noemen we die. Na de oerknal werd de ruimte groter en groter en groter.

Het meewerken aan de vermenging van een van de meer recente wetenschappelijke theorieën over het ontstaan van het heelal met het verhaal van de Bijbel verwacht ik niet van uitgeverij Jongbloed/Ark.

Voor in het boek staat dat de auteurs natuurwetenschap hebben gestudeerd en van God houden, maar ze hebben niet in de gaten dat diezelfde God het heelal geschapen heeft uit het niets (Romeinen 4:17) en door zijn woord (Johannes 1:3) en niet doordat er kleine deeltjes waren waardoor de oerknal ontstond (wat verondersteld wordt door een jonge wetenschap).

Brand in Amsterdam

Leen Schaap heeft drie jaar keihard gewerkt aan de verandering van de verziekte overheidscultuur binnen de brandweer van Amsterdam. Hij beschrijft dit proces met een bewonderenswaardige houding. Integer, met respect voor elk mens maar zonder respect voor kwaadwillend gedrag. Met een enorme drive om te verbeteren wat verbetering behoeft, niet in de laatste plaats om de burger van Amsterdam beter te kunnen dienen, maar zeker ook om de brandweerman zelf te kunnen laten groeien in zijn verantwoordelijkheid en dienst.

De auteur is zeer sterk in analyse en verliest zijn doelen geen moment uit het oog, hoezeer hij ook wordt tegengezeten door de heersende cultuur. Met enorm veel veerkracht en moed heeft hij zich van zijn taak gekweten. Dit boek zou elk mens die in overheidsdienst is, moeten lezen, alleen al om zelf alert te worden op eigen groei en verantwoordelijkheid en de groei en verantwoordelijkheid van de dienst waarvan hij uitmaakt. En misschien zijn er ook in andere grotere bedrijven culturen die van dit boek kunnen leren.

Petje af voor deze man, die niet bang is en alles in zich heeft om de klus te volbrengen. Zijn analyse is een waarschuwing voor elk volwassen mens. Wanneer kijk ik weg? Waar lach ik om? Waarom lach ik mee? Welke angsten draag ik in mijn hart? Hoe groei ik in mijn vaardigheden? Wat is belangrijker, mijn salaris of mijn werk en hoe ik daarin functioneer? De boom van kennis van goed en kwaad heeft zeer diepe wortels. Zo diep dat het boek een spiegel is voor het hart van elk mens wie je ook bent en waar je ook werkt. Corruptie begint met heel kleine stappen, zo klein dat je het eerst zelf niet door hebt. En wanneer een corruptieve cultuur generaties lang wordt volgehouden ontstaat er een dictatoriale sfeer die mens en werk breken en zeer moeilijk te veranderen is.

20213

Recensie

Jouw waardering

20212

Recensie

Jouw waardering

20211

Recensie

Jouw waardering

20210

Recensie

Jouw waardering

20209

Recensie

Jouw waardering

20208

Recensie

Jouw waardering

20207

Recensie

Jouw waardering

20206

Recensie

Jouw waardering

20205

Recensie

Jouw waardering

20204

Recensie

Jouw waardering