Boekenmening

Ga als een rivier

‘Ik ga als een rivier’, zei Wil. ‘Mijn grootvader zei altijd dat dat de enige manier is.’

Victoria (Torry) groeit op met haar vader en broer. Zij hebben een boomgaard met perziken. Het is hard werken, maar ze komen rond. Als ze zeventien is, ontmoet Victoria Wil en het is liefde op het eerste gezicht.

Maar waar Victoria liefde ziet, zien veel anderen een tegenstander, een ander ras, een indiaan. Vooral haar broer Seth heeft een grote haat voor de jonge man. Toch ontmoeten ze elkaar in het geheim en er bloeit iets moois tussen de twee.

Zoals een rivier, in dit geval de Gunnison, meandert door het landschap en ten slotte ergens eindigt, meandert de liefde voor Wil door dit boek. Liefde die nooit verloren gaat, ondanks en dankzij de grote moeilijkheden waar Victoria doorheen moet gaan. Waar het eindigt moet je echt zelf lezen.

We lezen over verlies van relaties. Om te beginnen verliest Victoria haar moeder en wordt ze door haar vader gedwongen haar rol over te nemen in het gezin. Te zwaar voor haar, ze is nog een kind. Ze verliest Wil, haar grote en enige liefde. Zelf kiest ze ervoor, gedwongen door de omstandigheden, om haar vader en broer te verlaten en maanden in eenzaamheid te leven.

Na al deze gebeurtenissen gaat het boek verder met het leven van Victoria, nadat ze dit alles heeft meegemaakt. Wat dit doet met een jonge vrouw wordt prachtig beschreven. De toon van het boek is beslist literair te noemen. Al vanaf de eerste bladzijden vind je prachtige zinnen die het Colorado van 1948 beschrijven. Je proeft als het ware de perziken uit de boomgaard, maar je proeft ook het verdriet en de pijn van Torry.

Het boek eindigt met het jaar 1971. Inmiddels is Victoria een vrouw die nog altijd geniet van eenzaamheid, maar ook steeds meer gezelschap zoekt. Omdat ze ontdekt dat niet iedereen tegen haar is, is ze in staat vrienden te maken. Happy end? Ja en nee, ontdek het zelf. Is het een boek om te genieten? Ja en nee. Het gaat over moeilijke thema’s. Maar bij dit alles is het een boek om in te kruipen, het neemt je mee. Verreweg het beste boek dat ik dit jaar tot nu toe gelezen heb.

Een vreemde nieuwe wereld

Carl Trueman heeft een wetenschappelijk werk geschreven over de opkomst en de triomf van het moderne zelf, het expressieve individualisme. Dat werd een lijvig werk van 400 pagina’s. Daarom heeft zijn uitgever erop aangedrongen om dit boek opnieuw te schrijven in een toegankelijke voor ieder begrijpelijke manier. Hij heeft dat heel goed gedaan. In deze beschrijving laat hij zien hoe in de loop van de geschiedenis een persoon een ‘zelf’ werd, hoe het zelf werd geseksualiseerd en hoe seksualiteit werd gepolitiseerd. Beginnend bij de tijd van de Verlichting werkt Trueman deze ontwikkeling uit. Elk hoofdstuk wordt aan het eind samengevat en zijn er gespreksvragen te vinden.

Om op onze tijd te kunnen reageren, moeten we die allereerst begrijpen. Dat is het motief waardoor Carl Trueman zich opnieuw heeft toegewijd om dit boek te schrijven.

Na Rousseau, legt de auteur uit hoe door een aantal andere filosofische stromingen alle vormen van menselijke gemeenschap een politiek karakter krijgen. Alles ontleent zijn uiteindelijke betekenis aan de rol die het speelt in de economische en dus politieke kant van de samenleving, of het nu gaat om de sportploeg van het dorp of om een vakbond. Bij Marx komt het begrip vervreemding om de hoek kijken. Iemand werkt bijvoorbeeld uren aan een productielijn, waar hij nauwelijks voldoende salaris krijgt om zijn gezin te onderhouden en geen enkele band heeft met het eindproduct. Hij raakt vervreemd van zijn werk en door het werk.

Er passeren meer ontwikkelingen die door filosofen verwoord zijn en in gang gezet zijn. Wat betekent het dat ik met de vingerafdruk geboren ben die mijn hele leven onveranderd met mij meegaat en tegelijkertijd elk moment mijn zelfbewustzijn verandert door groei en interactie. Hoe kan het dat seks vroeger iets was wat je deed en nu iets is wat je bent. Hoe is die verandering in ons denken tot stand gekomen? Hoe kan het dat we beweren dat iets verkeerd is als het kwetsend is? Het kan helemaal waar zijn. Hoe kan het dat we waarheid leggen in de persoonlijke smaak die cultureel bepaald is? Hoe kan het dat we denken dat iemands verlangen diegene definieert en niet wat hij doet? Hoe kan het dat we denken dat werkelijk alles maakbaar is, wat wij maar bedenken? Hoe is het gekomen dat de morele structuur van buitenaf of van bovenaf kwam en in onze tijd van binnenuit wordt bepaald? Wat heeft dit voor gevolgen voor ons leven? Hoe kan het dat we betekenissen in de wereld ontdekken die we erin verwachten?

Dit laatste heeft plaatsgevonden toen wetenschappers ons vertelden dat seks en seksueel genot de sleutel zijn voor het menselijk bestaan en het ervaren van geluk in dat bestaan.

Trueman constateert dat de traditionele externe ankerpunten religie-natie-gezin in elkaar is gestort door alles van het verleden in een ander daglicht te stellen, waardoor die structuur als onderdrukkend wordt ervaren. Met zijn allen hebben we besloten de waarden uit het verleden te verwerpen en de ideologie van het expressieve seksuele zelf als gezaghebbend te bepalen. De geografische duiding van een gemeenschap is verschoven naar een bepaalde erkenning. Deze erkenning wordt de sleutel tot gevoel van gemeenschap. Zo heb je wereldwijd een IS-gemeenschap of een Aziatische gemeenschap. Een gemeenschap krijgt een politieke betekenis en wordt gedreven door een verlangen naar sociale rechtvaardigheid. Zo ontstaat een populaire verbeelding van gemeenschappen en identiteit. Het graag gebruikte woord ‘narratief’ wordt leidend voor zo’n gemeenschap. Vandaar dat er in de tijd van een enkel leven vervreemding en verwarring ontstaat over wat het betekent om ergens bij te horen. En vrijheid zonder ergens bij te horen is een zware last. Als lezer krijg je de vraag onder ogen: Aan welke gemeenschap ontleen ik mijn identiteit? En omdat het gezin beroofd is van zijn oorspronkelijke betekenis en er een vérgaande haat groeit tegen alle traditionele structuren, wordt het tijd om je te bezinnen op hoe je nu zelf tegen je eigen tijd aankijkt.

Het is heftig om te lezen hoever het expressief individualisme wordt doorgevoerd en hoe het invloed heeft op alles wat ons leven aangaat. Het verandert ons denken over het belang van vrijheid van godsdienst en vrijheid van meningsuiting en ons denken over de heiligheid van het leven. Dat gaat zover dat ook de rechtspraak en de wetgeving verandert en zo worden we vreemdelingen in deze nieuwe en vreemde wereld.

De kerk is een probleem geworden in plaats van een fundamentele vrijheid. De kerk waar overigens deze culturele verandering ook plaatsvindt, immers: verwachten we niet dat we geluk zullen vinden in de kerk van onze keuze? Hoe zien onze antwoorden eruit? Hoe vatten wij onze medeverantwoordelijkheid voor onze cultuur op? Een ding is zeker: we kunnen leren van de kerk door de tijden heen. Eénheid en liefde en het zijn van een lofprijzende gemeenschap is het krachtigste getuigenis te midden van de wereld om ons heen en de wereld in ons hart. Het boek besluit met een verklarende woordenlijst en een lijst met noten.

Dit boek beveel ik aan bij iedere christen, die zelf en wel bewust in het leven wil staan en een antwoord wil formuleren naar zijn leefomgeving.

De acht levenslessen van Clara Klein

Je vindt de acht levenslessen van Klara Klein nergens in het boek terug, wel tientallen spectaculaire manieren om te sterven. Het is jammer dat de vertaling van de titel zo de plank heeft misgeslagen, want deze roman verdient absoluut 5 sterren als het om de inhoud gaat. Het boek begint met twee bijna lege bladzijden met een enkele tekst. De eerste tekst tekent de totale sfeer van deze roman en is tegelijkertijd een warme aanbeveling voor elk mens. Op de tweede bladzijde staat een Bijbeltekst die alles te maken heeft met de duurzame erfenis die Jezus heeft nagelaten. In wezen komt dat neer op een enorm diepgaande levensveranderende les die elk kind van God zou moeten leren. In deze roman is Aydin Kelley de hoofdpersoon. Na haar universitaire studie werkt ze nu al een jaar op de redactie van een gerenommeerde Amerikaanse krant en ze komt geen stapje hoger. Dat zit haar steeds vaker niet lekker. Ze hongert naar de status en het aanzien van bekende journalisten. Maar de sfeer is keihard en elke poging om hogerop te komen wordt letterlijk afgestraft. Door een wat ondoordachte poging om de aandacht van de eindredacteur te krijgen, komt ze letterlijk in de reservebank terecht en krijgt ze een strafexpeditie. Ze moet een in memoriam schrijven van een stervende vrouw. Ze voelt zich vernederd en gaat met wrok en pijn op de opdracht af. Maar de stervende vrouw is een geweldig leuk en gevoelig mens en hoewel ze niet zo veel tijd heeft, geeft zij Aydin de ruimte om te wrokken en te spartelen. Door de humor en de liefde van Klara en door onverwachte, andere spelers op het veld wordt Aydin uiteindelijk nieuwsgiering naar de levensgeschiedenis van deze vrouw, die een belangrijke rol heeft gespeeld in de jaren tachtig van de vorige eeuw in de stad Kansas. Ik heb het boek in een paar uur uitgelezen en kon het niet wegleggen. Wat een verhaal! Wat een liefde. Storend is het veelvuldig herhaalde woord “liefje”, ik vermoed een beetje foute vertaling van het woord “dear”. Nog een storende fout is het woord ‘aannemers’ in plaats van ‘werknemers’ ergens in het verhaal van de rol van Amerika in de situatie in Vietnam. En ik vermoed dat het chocoladekoekje een chocoladecakeje moet zijn, dat ook een belangrijke rol speelt. Het is ontroerend om te lezen hoe de jonge journaliste te maken krijgt met het stervensproces van de mensen in het hospice waar Clara verblijft. Het is knap hoe de schrijfster het proces dat de twee hoofdpersonen doormaken, beschrijft. Het is ook knap hoe de schrijfster nuttige informatie op een natuurlijke manier in het verhaal verwerkt. Het stukje geschiedenis waarin Clara Klein een rol speelt, is gebaseerd op een waargebeurd verhaal van een familie.

Mystiek

Dit boek van Evelyn Underhill uit 1911 wordt gezien als het standaardwerk op het gebied van spiritualiteit. In dit uitgebreide werk, dat pas in 2022 door Jean-Jacques Suurmond vanuit het Engels in het Nederlands is vertaald, wordt uitgelegd hoe God werkzaam is in mensen. Niet binnen het gangbare kader van het woord en theologie maar vanuit een levenswijsheid die gebaseerd is op de persoonlijke mystieke ervaring.

In het eerste deel van dit boek werkt Underhill het begrip mystiek uit. In de mystiek wordt op een unieke en creatieve manier gezocht naar een brug tussen Schepper en schepping. Het gaat daarbij uit van de grondgedachte dat God Zich wil belichamen in alles en iedereen. De relatie tussen mystiek, psychologie en theologie wordt hierbij beschreven.

In het tweede deel wordt de mystieke weg van ontwaken, loutering, verlichting, de donkere nacht en de eenwording met God uitgewerkt. Op de mystieke weg lijdt de mens vooral aan zichzelf en moet zij bevrijd worden van elk oordeel en de illusie om uiteindelijk God te vinden en één te worden met Hem. Underhill beschrijft deze spirituele ontwikkeling aan de hand van kleurrijke en levendige getuigenissen van grote mystici. Hun ervaringen getuigen van een andere werkelijkheid, die niet altijd met de dagelijkse zintuiglijke realiteit overeenkomen. Met enkele intermezzo’s wordt het ervaren van stemmen, visioenen, contemplatie en extase en vervoering verduidelijkt. Het boek eindigt uiteindelijk met een historisch overzicht van meerdere grote mystici.

Alleen al van historisch oogpunt bezien is dit boek een aanrader. Het is een mooie weergave hoe door de eeuwen heen mensen in hun zoektocht naar God hun ervaringen hebben geuit. Ook is het heel verrijkend om, gekleurd door rationaliseringen vanuit kerk en theologie, voor het persoonlijke geloofsleven een diepere ervaringsdimensie te verkennen. Echter, het gevaar voor eenzijdigheid is aanwezig. Het centraal stellen van de menselijke ervaring om tot God te komen, biedt mogelijk ruimte aan speculatieve inbeelding en misleiding. De toets die Underhill hierbij geeft, is dat de ervaring moet leiden tot dienstbaarheid.

De mens zoekt en worstelt op eigen kracht naar God waarbij het offer van Jezus als weg naar de Vader niet altijd in het zicht blijft. Hoewel binnen het instituut kerk bij het verlangen naar geestelijke groei mogelijk ook andere ervaringsniveaus meer ruimte zouden kunnen krijgen, blijft na het lezen van dit boek een zoektocht over naar een evenwichtige balans tussen theologie, geloof en ervaring.

De vertaling van het boek is goed geslaagd. Jean-Jacques Suurmond legt duidelijk uit hoe hij bij het vertalen te werk is gegaan. Naast vertalen heeft hij de tekst hier en daar van de nodige franje ontdaan en soms bewerkt naar hedendaags Nederlands. In de voetnoten worden door hem ook regelmatig eigentijdse schrijvers en mystici aangehaald. Het geheel biedt een vlotte en leesbare indruk met een duidelijke relevantie voor vandaag.

Onzeker weten

Samen met Gerko Tempelman en Bram Kalkman heeft Rikko Voorberg een inleiding in de radicale theologie geschreven. Deze theologie had al wat oudere papieren dan ik dacht, maar zoals verwoord in dit boek, had ik er nog nooit over gehoord. Bram Kalkman vertelt iets over de ontwikkeling in de tijd met hun filosofen en de twee gekozen belangrijkste filosofen Caputo en Zizek voor deze theologie. Elk van de opgevoerde filosofen levert een hoek van het perspectief van waaruit de radicale theologie is gegroeid: Descartes, Feuerbach, Freud en Nietsche komen voorbij. De radicale theologie pretendeert een middel te zijn om onzekerheid te creëren in het gemak waarmee soms met mooi klinkende woorden de realiteit van de ander wordt vergeten, ontkend of genegeerd. Aan het eind van het boek is me dat op meer manieren duidelijk geworden, maar meer nog dat het niet zozeer onzekerheid het woord is, maar een gezonde kijk, kritisch, jong, vrij van een eerder gevormde mening en vooral open voor de ware en vaak rauwe werkelijkheid. In de beschreven filosofie worden de woorden “event” en “construct” ingevoerd, die consequent worden gebruikt in de uitleg van deze theologie. Het event staat voor een abstract begrip, zoals rechtvaardigheid en construct staat dan voor de altijd in beweging zijnde regels en wetten of manieren om dat begrip handen en voeten te geven. Zizek heeft terecht aangegeven dat onze daden vertellen waar we echt in geloven. We kunnen zeggen dat we geloven de situaties in de kledingindustrie te willen veranderen, maar dat we een trui kopen die onder slechte omstandigheden tot stand is gekomen, laat zien waar we echt geloof aan hechten, namelijk dat we aannemen dat het allemaal wel meevalt en dat wij er niet aan meewerken dat deze situatie er is. En dit is maar een van de vele wakkerschudders in dit zeer lezenswaardige boek. Steeds wordt me weer een andere spiegel voorgehouden. “Een mooie leugen is altijd nog fijner dan de harde werkelijkheid,” laat de ideologie van onze cultuur zien, die een belofte van geluk hardnekkig en krachtig uitdraagt. Dat in te ruilen voor de verlossing van de illusie dat we heel kunnen worden door de gebeurtenis aan het kruis is een moeilijke boodschap voor een postmodern mens die liever niet al te veel wil nadenken bij de dagelijkse keuzes. Dat de stervende God ons laat inzien dat we pas weer verder kunnen, dat we kunnen ontsnappen aan het levenslang najagen van onvervulde verlangens, als we ons ermee verzoenen dat ze onvervulbaar zijn, is een confronterende gedachte.

Echte liefde is een oproep om in radicale vrijheid en radicale verantwoordelijkheid je te midden van alle onzekerheid toe te wijden aan een imperfecte wereld. Willen we deze tegendraadse gedachtelijn begrijpen en volgen, dat we imperfecte mensen zijn in het spoor van de God die sterft? Ik ben het niet met alles eens wat in deze inleiding in de radicale theologie gezegd wordt, maar ik snap de gedachtelijn en heb het boek bij een zin, waarbij ik flink veel tegenwerpingen kon bedenken, niet aan de kant geworpen. Ik wil weten waarom de schrijvers sommige gedachten huldigen of conclusies trekken. Wat de schrijvers beweren past niet altijd in mijn eigen theologisch gevormde concepten. Toch raken ze meermaals een snaar, bijvoorbeeld als Bram Kalkman schrijft wat volgens Caputo geloven kan zijn: een gepassioneerde liefdesaffaire met het ongrijpbare en wat blijkt uit wat we doen.

Deze inleiding in de radicale theologie heeft drie delen.

God is dood, lang leve God. Bram Kalkman
Een kleine dogmatiek van onzeker weten. Gerko Tempelman
Onzekere theologische praktijk. Rikko Voorberg.
De Droominee Rik Zutphen heeft voor illustraties gezorgd.
Het boek eindigt met informatie over wie nog meer wil lezen, zien, leren en ervaren.

Een storende verspreking vind ik de uitdrukking: “dat Jezus geen fout beging.” Dat moet volgens mij zijn: “dat Jezus geen zonde deed.” Met deze verspreking laat de schrijver zien dat ook hij getekend wordt door onze eigen cultuur waar zonde wordt verward met fouten maken. Overigens heeft juist deze beschrijving van de opvattingen over hoe Jezus mens en God is, mij weer aan het denken gezet. Het unieke van het christendom is dat God niet reddend optreedt maar dat God zelf mens wordt. De antropologie die geschetst wordt, is zeker een opvatting om verder over na te denken. Zo ook bij de beschreven christologie. Bij de soteriologie, verlossingsleer valt een mooie zin op: “Overal in de kerk is het begrip genade, daarbuiten ligt dat veel moeilijker. Je wordt afgerekend, de cancelcultuur. Daarom is de kerk bij uitstek de plek van het omarmen van onvolledigheid, gebrek en lijden.”

De taken zijn omgedraaid, zegt Rikko Voorberg. Vroeger gingen we van believe naar belong naar behave, maar nu moeten we het radicaal anders doen, begin eerst maar met behave, dan komt belong en uiteindelijk zal believe volgen.

Hoe spreek je God
Als alles in je stil
En platgeslagen is

Het woord kan niet omvatten
Jou niet
Je pijn niet

Hoe ben je liefde
Als die zelf gestorven is
In een donkere spelonk verborgen is.

Radicale theologie spreekt uit wat je al lang al weet: er zijn geen geschikte woorden. Door zelf te oefenen met beleving van het woord en die te podcasten, ontdekte Voorberg dat de teksten waar hij het minst zeker van is, vaak de meeste impact hebben. Er zijn nu eenmaal geen makkelijke antwoorden hoe graag we ook helpen, maar naaste zijn houdt nooit op evenals het liefhebben. Het blijft onderweg en is nooit gearriveerd. Jezus geneest ogenschijnlijk lukraak, Hij werkt niet aan een verbeterplan voor de zorg in Israël. Het is niet te systematiseren. Liefde kan alleen incarneren. Dan ben je niet gericht op resultaten, maar wel op de waarde, de juistheid, de waarheid van het werk. En wat is de kerk daarmee: een stukje woestijn in een wereld vol loze beloften van geluk. Een gemeenschap die failing forward gaat en het onvermogen als mogelijkheid ontdekt en waarneemt.

Dit boek is een uitnodiging om anders te willen gaan kijken, overdenken en meebeleven.

Heus niet voor elke dagboek

Dit is een anders dan anders dagboek. De hoofdstukken zijn per maand ingedeeld. Het zijn korte stukjes, afgewisseld met liedjes van Tim.

Doe: verschillende, soms grappige opdrachten om te doen.
Dwars/denken: Stukjes met diepgang om over na te denken.
Tekst/uitleg: Een Bijbeltekst met een typische Tim-uitleg.
Goed|gezegd: Een spreuk in het Nederlands of Engels van een bekende christen.

Kijken! Luisteren! Lachen! Een grappig stukje van Tim met een QR-code waardoor je een stukje van een conference van Tim kunt zien.

Verhaaltje met een moraaltje: Soms is het een oneliner zoals: Er was eens een man die zo zeker wist dat God bestond, dat hij stopte met geloven.

Bij de liederen van Tim staat een QR-code zodat je Tim ziet en hoort zingen.

Dit is een doe- lees- en luisterdagboek, maar het hoeft niet elke dag.

Onbreekbare eed

Christine Lewis, een Amerikaanse journaliste, wordt gevangengehouden door een eenheid van een fundamentalistische groep in het Midden-Oosten. Ze staat op het punt om onthoofd te worden, terwijl het live wordt getoond op internet. Maar precies op het moment dat ze zal worden onthoofd, ontpopt een van de terroristen zich als haar bevrijder. John Cross is dominee in een kleine stad maar in een eerder stadium in zijn leven heeft hij een baan gehad bij de CIA. Hij heeft zijn gemeente daarover niets verteld, terwijl hij af en toe toch een klus doet voor de CIA.

Vanaf het moment dat John en Christine proberen bij het extractiepunt te komen tot aan het moment dat ze de wereld redden, grijpt het verhaal je bij de keel en het laat je niet meer los. Sommige scènes moet je een paar keer lezen, want je denkt misschien dat dit onmogelijk is en alleen in van die zwaar overdreven actiefilms getoond wordt, en je zou nog wel eens gelijk kunnen hebben ook. Toch is het super spannend en wil je weten hoe het verdergaat. Dus een echte thriller. Wel een met een duidelijk vertrouwen en een sterke motivatie om te leven naar de wil van God door de Heilige Geest en in de groei door de redding en de vergeving bewerkt door Jezus Christus.

Juweel van de Nijl

Chariline is de dochter van een Romeinse moeder en een Cusjitische vader. Ze is beide ouders verloren en woont bij haar tante in Ceasarea maar een keer per jaar reist ze naar haar Romeinse grootouders die in Meroë, een stad in Cusj wonen, het huidige Sudan. Haar grootvader is een hoge Romeinse ambtenaar. Dit zal de laatste keer zijn dat ze haar grootouders daar bezoekt want haar grootvader gaat met pensioen. Dan ontdekt Chariline dat haar vader waarschijnlijk nog leeft en begint ze een zoektocht naar hem en de geheimen van haar verleden.

Weer heeft Tessa Afshar de juiste toon getroffen bij deze historische roman. Ze doet het nodige onderzoek en weet de cultuur in Cusj in de tijd van het begin van onze jaartelling goed weer te geven. Chariline is ondernemend genoeg maar in die tijd was het not done als volwassen vrouw om in je eentje een reis te ondernemen, bovendien was het ook gewoon gevaarlijk. Gelukkig wordt in deze nood voorzien en kan Chariline haar zoektocht onder bescherming van een goede man voortzetten. Intriges en verraad, redding en liefde, alles komt voorbij. En natuurlijk is daar het stevige fundament van het jonge christelijk geloof en de nieuwe relatie met de Heer Jezus Christus, waar sommige mensen voor kiezen en daar zegen door ontvangen en hun leven veranderd wordt. Ook Chariline leert op Gods raad te wachten en met onrecht om te gaan.

Beter laat dan nooit

Annemiek van Kessel, zelf een laatbloeier, heeft zich verdiept in het fenomeen dat mensen pas later in hun leven helemaal tot bloei komen. Ze deelt haar verhalen op in vier speerpunten. De eerste is beschrijven wat laatbloeien precies inhoudt. Annemiek zegt dat ze ervan overtuigd is dat we allemaal ons voordeel kunnen doen met het ontplooien van onszelf in ons eigen tempo, op een manier die bij ons past. Direct daaraan koppelt ze de behoefte aan zingeving. Ze werkt definities of vragen over wat een laatbloeier is, goed uit en vertelt veel verhalen van mensen die een laatbloeier waren of zijn. Daarna definieert ze het karakter van een laatbloeier, ze wijken af van het gemiddelde en zijn daarbij eigenzinnig; ze hebben doorzettingsvermogen en getuigen van een passie voor iets; ze blijven leren omdat ze nieuwsgierig zijn en hebben veerkracht omdat ze veel afwijzing hebben ervaren. In het derde deel schrijft ze over wat mensen tegenhoudt om te gaan bloeien en in het vierde deel stimuleert ze mensen om een laatbloeier te worden. “Bij twijfel, moet je het echt gaan doen!”.

Dit boek is onderhoudend en informatief. Het geeft herkenning en eye-openers. En voor alles is het bemoedigend om niet op te geven wanneer je in je hart voelt dat je nog niet in je bestemming leeft. De schrijfster levert een grote bronnenlijst over dit onderwerp aan het eind van haar verhaal en tussendoor vertelt ze ook iets over zichzelf en haar eigen problemen om in haar bestemming te gaan functioneren. Natuurlijk kun je de schuld van het laatbloeien niet bij een enkele oorzaak vinden, maar wat ik sterk vind is dat ze de vinger bij een zere plek legt: het Nederlandse onderwijssysteem en de houding en uitspraken van leerkrachten. Ministers van onderwijs en leerkrachten zouden dit boek zeker moeten lezen en hun krachten meer moeten geven om de belemmerende systemen te veranderen in stimulerende en bemoedigende leerwegen. Dat zou al een stuk helpen om kinderen op hun eigen tempo zich te kunnen laten ontwikkelen zonder dit nu direct leervoorsprongen of leerachterstanden te noemen. Mooi geanalyseerd en goed verwoord om anders te kijken naar mensen om ons heen en (onderwijs) systemen in ons land. Een goed boek!

Leven is leren

In ‘leven is leren’ deelt Mirjam van der Vegt zeven wijsheden met haar lezers. Ze weet met zeer concrete voorbeelden, mooie metaforen en eenvoudig taalgebruik de levenslessen voelbaar dichtbij te brengen. Vanuit haar eigen levenservaring deelt zij haar kennis en inzichten hoe je als mens jouw veerkracht kunt ontdekken om daarmee in het leven meer ontspanning, balans, ruimte of richting te vinden. Hierin wordt de lezer keer op keer uitgenodigd tot zelfreflectie. Haar adviezen zijn mooi klein gehouden en toepasbaar voor het dagelijks leven. De lezer is na elk hoofdstuk eigenlijk al gelijk op weg. De vormgeving is ook erg stijlvol. Er vindt een mooie en rustige afwisseling plaats tussen anekdotes, gedichten, citaten of opdrachten. Daarbij heeft Mirjam eenvoudige maar kernachtige tekeningen in haar boek opgenomen, wat het geheel een verzorgde indruk geeft.

Hoewel het lezen van dit boek erg plezierig was, bleef er toch een wat onbehaaglijk gevoel hangen. In dit boek word je grondig aan het werk gezet. Het geeft voortdurend een appel om bezig te zijn met een innerlijk streven naar sterkte, geluk of veerkracht. Veel lessen bevatten een belofte die het individu versterkt; je ontdekt veerkracht, je komt er sterker uit, je ervaart meer rust of het zorgt voor een gevoel van geluk. Versterkt dat niet de illusie dat het leven maakbaar is en de mens verantwoordelijk is voor het eigen geluk? Het is, denk ik, goed om een balans te vinden, waarbij de mens met zijn of haar leven niet alleen komt te staan. Het was misschien wel mooi geweest als de levenslessen meer vanuit gemeenschappelijkheid benaderd waren geweest. Hoe gezamenlijk te groeien en op het levenspad te bemoedigen. En misschien nog wel meer, hoe je te committeren aan een ander?

Als je dit boek in één keer zou lezen, dan buitelen de lessen, tips en opdrachten in grote vaart over elkaar heen. Alleen het toepassen van alle adviezen zou je mentaal al kunnen uitputten. Hoewel het goed is om het boek per les of thema te lezen en je op een rustig moment eigen te maken, roept het wel de vraag bij mij op waarom we zouden moeten streven naar een beter leven; soms is het goed om onze blik naar boven te wenden en te verzuchten ‘hier beneden is het niet’. Hoewel Mirjam van der Vegt vanuit een christelijke levensvisie haar lessen beschrijft en genade ook in haar toon doorsijpelt, zou ik verwachten dat het leven uit genade ons vaker met lege handen doet staan. En dan is stil zijn en een goede vriend mogelijk meer dan genoeg.

202509

Jouw waardering

Recensie

202508

Jouw waardering

Recensie

202507

Jouw waardering

Recensie

202506

Jouw waardering

Recensie

202505

Recensie

Jouw waardering

202504

Recensie

Jouw waardering

202503

Recensie

Jouw waardering

202502

Recensie

Jouw waardering

202501

Recensie

Jouw waardering

202500

Recensie

Jouw waardering