Boekenmening

Dansen in de regen

Minne heeft jaren voor haar ziekelijke, egoïstische moeder gezorgd. Na haar overlijden beseft Minne pas goed dat ze haar leven door haar moeder liet bepalen. Behalve haar werk in de supermarkt had ze geen sociaal leven. Ze gaat op vakantie naar Duitsland en daar ontmoet ze Kurt. Het klikt tussen hen en hoewel Minne gevoelens voor hem krijgt, durft ze nog geen relatie aan. Als hij haar verhaal hoort, heeft Kurt er begrip voor. Hij stelt voor om elkaar volgend jaar om deze tijd op dezelfde plaats weer te ontmoeten.

Het wordt een turbulent jaar voor Minne. Omdat haar naam haar doet denken aan min, minder, minderwaardig, wil ze in het vervolg Cara genoemd worden, vanwege de betekenis: dierbaar, geliefde. Haar baas vraagt haar meerdere keren mee uit en Cara geniet ervan, maar Kurt blijft in haar gedachten.

Een boeiende roman waarin de karakters van Cara en Gera, waar de tweede verhaallijn over gaat, goed uitgediept worden. De naam Cara vind ik wel vreemd gekozen, omdat het een verzamelnaam is voor ziektes aan de luchtwegen. Het is ook vreemd dat de bedrijfsleider eraan te pas moet komen als bijvoorbeeld een caissière een foutje maakt. Dat is het werk van de hoofdcaissière normaal gesproken. Maar in deze supermarkt zijn geen afdelingschefs, de bedrijfsleider wordt overal bijgehaald. De vriend van Gera komt in de gevangenis terecht maar om een reden die niet uitgelegd wordt, is hij al snel weer vrij en slaat hij opnieuw toe. Jammer, dat je met de vraag blijft zitten waarom.

Het bevrijde hart

Kirsten maakt iets verschrikkelijks mee samen met de mevrouw bij wie ze als hulp in dienst is, Lenie. Ze worden beiden overvallen en ze besluit met haar kinderen bij de oude mevrouw in huis te trekken. Deze omslag in haar leven komt op een moment waarop ze wel een meevaller kan gebruiken. De zoon van Lenie blijkt een oude jeugdliefde van Kirsten te zijn en al snel bloeit er tussen hen tweeën iets op. Dat stuit echter op verzet van haar oudste zoon Rik. Die wil geen nieuwe vader want zijn vader is dood en die was niet goed voor hen.

Het hele dorp is in de ban van een of meerdere verkrachters van vrouwen van allerlei leeftijden en er wordt onder andere een buurtwacht ingesteld en niemand durft meer alleen over straat. Dan gebeurt er iets dat ieders leven op de kop zet en loopt Kirsten gevaar. De tijd dringt maar wat overheerst is vooral de vraag: waarom zij?

Ik vind de titel erg passen bij het verhaal, het geeft precies de gevoelens van de hoofdpersoon weer en de foto is ook mooi gekozen. Maar halverwege het verhaal stel ik mezelf de vraag of ze wel bevrijd is en of ze dat wel ooit helemaal zal zijn.

De meeste gebeurtenissen die op de achterkant van het bevrijde hart staan hebben voor het boek begint al plaatsgevonden, hierdoor weet je goed wat de achtergrond is van de personen in dit boek en dat leidt tot meer begrip. Het begint als een heerlijk lezende roman maar wordt naarmate het verhaal vordert steeds meer richting de spannende roman geduwd. En dat leest prettig. Kirsten zie je in dit verhaal ook steeds meer groeien van een afhankelijke, verdrietige vrouw naar een zelfstandige dame die weet wat ze wil. En vooral wat ze niet wil. Weer afhankelijk zijn van een man, nooit meer. Haar zoon leert ook steeds meer begrip te krijgen voor de nieuwe man in hun leven hoewel dat niet zonder slag of stoot gaat.

Er is wel aandacht voor het onderwerp ‘narcisme’ maar gelukkig wordt het boek geen documentaire over narcisten. De overleden man van Kirsten heeft een grote rol want zijn daden hadden veel effect op het gezin zoals het nu is. En dat is mooi gedaan. De relatie tussen Kirsten en de mannen met wie ze nu te maken heeft, loopt moeizaam en dat komt door wat ze in het verleden heeft meegemaakt. Dit is mooi weergegeven. Wel iets te gemakkelijk opgelost maar een boek moet op een gegeven moment een einde hebben. Misschien dat er nog mogelijkheden zijn voor een vervolg? Ik heb de personages nu goed leren kennen en nu is er ruimte voor hun toekomst.

Het bestverkochte boek ooit

Ondertitel: Hoe cijfers ons leiden, verleiden en misleiden.

Sanne Blauw scoort 5 sterren met dit boek over cijfers. We kunnen niet zonder cijfers, maar wat een haken en ogen zitten er aan het gebruik van cijfers, of liever gezegd cijfermatige benaderingen van fenomenen, want daar gaat het boek van Sanne Blauw voornamelijk over. Op een toegankelijke manier voor iedereen legt ze uit waarom het handig is om dingen in cijfers te gieten, maar ook hoe het mogelijk is om mensen te beïnvloeden met die cijfers. Toch schrijft ze geen anticijferboek, maar een boek om je te helpen te zien wat erachter zit, hoe ons brein ermee omgaat, of misschien hoe onze emoties ermee omgaan. Sanne begint met de geschiedenis van statistieken, waarom mensen het nodig vonden om veel cijfers binnen te krijgen over een bepaald fenomeen en hoe de resultaten ervan mooie ontwikkelingen in gang zetten. Ze legt heel duidelijk uit dat standaardisatie van begrippen nodig was voordat we data konden verzamelen en analyseren. Bij al die stappen spelen mensen hun eigen rol, hun denkfouten, belangen en onderbuikgevoelens geven mede vorm aan elk van deze stappen. Dat kan gevaarlijk zijn. Het ‘lekkere’ van cijfers is, dat het gemakkelijk is en het gevoel geeft dat je controle en overzicht hebt. Het gevaar is, dat je de cijfers als waarheid ziet en niet erkent dat de cijfers een benadering van een bepaalde werkelijkheid inhouden. Dit legt Sanne Blauw allemaal op een heel begrijpelijk niveau uit. Zelfs al heb je niks met cijfers, dan nog is het verhaal erover zeer boeiend. Alleen al het feit dat alleen studies met een bepaald resultaat mogen worden gepubliceerd. Als er na een onderzoek geen relatie tussen de onderzochte groep en fenomeen wordt gevonden, wordt het niet gepubliceerd, terwijl dat evenzeer iets zegt over de werkelijkheid.

Een voorbeeld van zo’n cijfer is het bbp. Het is een concept dat nog maar 100 jaar bestaat als cijfer van de economische gezondheid van een land, maar we hebben het objectief gemaakt, het is een maatstaf geworden. De benadering van een werkelijkheid dat tot instrument is verheven, gebruikt door economen en politici om hun koers te bepalen. Om maar niet te spreken van de media. IQ-cijfers en percentages bij peilingen zijn ook voorbeelden hiervan. Prachtig om te lezen hoe je het kunt gebruiken op een mooie manier, maar ook hoe fout het kan gaan in de verwoording van resultaten. Ook het fenomeen “steekproef” wordt uitgebreid behandeld door de schrijfster. Bij steekproeven zijn wat voorwaarden genoemd: bijvoorbeeld dat de onderzoeksgroep niet te klein mag zijn en er wordt uitgelegd wat een quotasteekproef is en wat een willekeurige steekproef is. Beide vormen hebben natuurlijk invloed op het uiteindelijk resultaat. Sanne Blauw heeft nogal wat onderzoeksresultaten onder ogen gehad en het is haast vermakelijk als ze vertelt dat een bepaald voedingsmiddel in het ene onderzoek verboden wordt omdat dat kanker zou veroorzaken en in het andere onderzoek aanbevolen wordt omdat dat kankerontwikkeling zou voorkomen. Hoe komt het toch dat er zulke tegenstrijdigheden bestaan. Dat heeft alles te maken met bijvoorbeeld de kwaliteit van de vragen, de kwantiteit van de groepen of de representatie van de onderzoeksgroepen uit te maatschappij of zelfs met het moreel van de onderzoeker, en dat is een heel interessant gegeven. Cijfers zijn verre van objectief.

En dan hebben we het nog niet gehad over de algoritmes van de hedendaagse datazondvloed die over de wereld gaat. We zouden eraan ten onder kunnen gaan. Er is bijvoorbeeld aangetoond dat de kredietscore van iemand geen enkel verband houdt met het functioneren op de werkvloer, toch willen werkgevers graag weten wat de kredietwaardigheid van hun sollicitant is. Dit heeft dus meer met vooroordelen dan met feiten te maken. Verkeerd omgaan met analyses kan tot gevolg hebben dat dit invloed heeft op hoe de wereld eruitziet. We kunnen dan spreken van cijfermisbruik. Om zelf een oordeel te kunnen vormen over bepaalde zaken (bijvoorbeeld alcoholgebruik, voedsel, seks), is het nodig om na te gaan wat jij voelt bij bepaalde uitkomsten. Als je je dat realiseert en daarna onderzoeken bestudeert met tegenovergestelde resultaten, kan het zijn, dat je de werkelijkheid wat meer gaat begrijpen. Accepteer onzekerheid en ga realistisch om met gegevens. Zal de waarheid ooit boven tafel komen? Pas vooral op bij belangenverstrengeling, bijvoorbeeld als de medicijnindustrie een medisch onderzoek sponsort of de tabaksindustrie een voorlichtingscampagne over longkanker. Het belangrijkst blijft: wie heeft het onderzoek gedaan voor wie of wat?

Ik vind dit een geweldig mooi boek om opgescherpt te worden in hoe ik moet kijken naar alle resultaten die in de wereld om mij heen gevonden worden. Uitgekomen in oktober 2018 en tweede druk november 2018. Mooie cijfers!

Getuigen uit de vroege kerk

De begintijd van het christendom houdt veel mensen niet of nauwelijks bezig en dat is jammer. Juist van de eerste volgelingen van Jezus Christus valt ook voor christenen in de 21e eeuw nog veel te leren. Zeker nu in ons land en in grote delen van Europa het christendom de samenleving niet langer domineert, omdat het het geloof van een minderheid is geworden, is het interessant en leerzaam om na te gaan hoe de gelovigen in de eerste eeuwen van onze jaartelling omgingen met hun minderheidspositie. Een tijd waarin ze werden geminacht, gemeden en soms zwaar vervolgd.

Van Willigen schetst portretten van elf historische personen, van wie er vier in het Nieuwe Testament voorkomen en zeven in de tijd daarna hebben geleefd. Over die Bijbelse personen zullen veel lezers vast behoorlijk wat weten. Weliswaar staan er in het boek ook zaken en gebeurtenissen beschreven die je niet terugvindt in de Heilige Schrift, maar de hoofdlijnen zullen bekend zijn. Het gaat om de apostelen Johannes, Petrus en Paulus en om de diaken Stefanus. Minder bekend, of zelfs niet bekend (tenminste bij mij) zijn de zeven anderen. Daaronder leerlingen van Johannes, zoals Ignatius van Antiochië en Polycarpus, maar ook de dichter Antonius. In de meeste gevallen gaat het over bisschoppen die een belangrijke taak hadden in de jonge gemeenten. Ze leidden die onder andere door het sturen van brieven, die in de samenkomsten werden voorgelezen.

Goed om meer over hen te weten te komen, al ontdek je op die manier ook dat het mensen waren van vlees en bloed, met fouten en gebreken. Dat neemt niet weg dat ze veel voor de uitbreiding van het christendom hebben betekend. Het boek bevat een aantal illustraties. Daarbij gaat het vooral om de overblijfselen van christelijke kerken uit de vroege tijd.

Opvallend is dat bijna al deze elf getuigen geen natuurlijke dood zijn gestorven. Sommigen werden onthoofd. Anderen verbrand of voor de wilde dieren gegooid. Dat offer was hen niet te groot. Het geloof in de opgestane Christus hield hen staande. Kenmerkend voor deze vroege christenen is ook hun dienende levenshouding. In een brief aan Polycarpus schrijft Ignatius van Antiochië: ‘Draag allen op handen zoals de Heer dat met u doet. Verdraag allen in liefde, zoals u nu al doet (....). Als u slechts houdt van de goede leerlingen, dan verdient u geen dank. Zoek ieder persoonlijk op. Minacht slaven en slavinnen niet.’ De christelijke liefde in de praktijk gebracht.

Verbonden met de sterren

Saskia Schouten

Omdat haar vader een financiële tegenvaller heeft, wordt Kiya verkocht als slavin. Ze komt bij een veeleisende meesteres terecht die haar keer op keer vernedert. Ze sluit vriendschap met Shira, een Hebreeuwse slavin. Als ze op een ochtend bij de Nijl komen om zich te wassen, doen ze een schokkende ontdekking. Het water is in bloed veranderd! Dat is het begin van de tien plagen.

Als de laatste plaag wordt aangekondigd, vlucht Kiya met haar broer en moeder naar Shira en haar familie. Anders zou haar broer sterven omdat hij de eerstgeborene is. Ze sluiten zich bij het volk aan en trekken mee de woestijn in. Kia heeft er moeite mee om in Jahweh te geloven, maar anderzijds… de Egyptische goden hebben haar gebeden niet verhoord.

Ze voelt zich aangetrokken tot Shira’s broer Eben. Maar hij minacht de Egyptenaren omdat ze zijn vader hebben vermoord.

Dit boeiende verhaal heb ik in een ruk uitgelezen. De schrijfstijl is mooi, de auteur laat de lezer in de huid kruipen van Kiya. Het is in de ik-vorm geschreven.

Kiya gelooft logischerwijs in de Egyptische goden en bidt tot hen. Toch heeft ze het over afgodsbeelden die overal staan. Dat is onlogisch, want als je gelooft dat het echte goden zijn, spreek je niet van afgoden. (Misschien heeft de vertalen dat gedaan, dat zou ook kunnen).

Als haar later wordt verteld over de schepping wordt er gezegd dat het verhaal van de schepping en de zondeval staat geschreven in de sterren. Dit wordt uitgelegd en is heel interessant, maar of het waar is, weet ik niet.

De beschrijving van de tien plagen is heel realistisch. Maar de doortocht door de Schelfzee is heel anders weergegeven dan in de Bijbel staat. In Exodus 14:21-22 staat dat Mozes op bevel van de Heer zijn arm uitstrekte over de zee. Er stak een sterke oostenwind op die de hele nacht bleef waaien. De zee werd teruggedrongen en viel droog. Het water rees links en rechts op als een muur.

Volgens de auteur stak er inderdaad een wind op uit het oosten maar dat was een vrieswind. De mensen zaten de hele nacht in de kou. De volgende morgen was de zee bevroren en torenhoge ijsmuren stonden naast het drooggevallen stuk zee. Volgens de Bijbel stroomt de zee terug naar haar vaste plaats terwijl de Egyptenaren midden in de zee rijden.

In dit verhaal versplintert het ijs en valt het dreunend in de kloof. Jammer dat dit gedeelte niet Bijbelgetrouw is. Het strookt niet met wat de auteur achter in het boek zegt: ‘Wanneer iets strijdig is met de Bijbel, dan onderwerp ik me altijd aan het Woord.’

Dat heeft ze hier dus niet gedaan. Jammer en vreemd.

De flaptekst bevat fouten: Kiya is Kyra en Jahweh is Yahweh.

Frea Kroese

Kiya is een tiener als ze als slavin wordt verkocht door haar vader, die plotseling voor grote schulden komt te staan. Ze woont in Egypte in de tijd dat de nakomelingen van Jakob er wonen. De Hebreeërs worden behandeld als etnische minderheid in slavendienst van de Egyptische Farao. Kiya wordt door haar degradatie in de steek gelaten door de man met wie ze zou trouwen. Haar meesteres schept er om persoonlijke redenen genoegen in haar te vernederen waar ze maar kan. Terwijl Egypte wordt getroffen door de tien plagen probeert Kiya zich staande te houden en emotioneel te verwerken dat ze in deze situatie terecht is gekomen. Haar aandacht wordt ontegenzeggelijk naar de God van de Hebreeërs getrokken en dat dwingt haar tot handelen als haar broer gedood dreigt te worden doordat de tiende plaag zich aandient.

Kiya kiest ervoor om met de Hebreeërs uit Egypte te trekken en probeert haar vertrouwen op de voor haar vreemde God te stellen, maar ze twijfelt lang over Hem die haar land en volk zoveel schade heeft gedaan. Ze komen in de woestijn waar haar opnieuw veel beproevingen wachten... Keert ze terug naar Egypte of geeft ze haar leven en toekomst geheel over in de handen van Jahweh, de God van de Hebreeërs?

Cosette blijft in haar vertelling dicht bij de Bijbelse lijn. Ik begrijp alleen niet waarom ze het water van de Schelfzee laat bevriezen, terwijl dat niet in de Bijbel staat en ze laat de wolk die boven het volk was niet als een wolk boven het volk maar als een kolom. Misschien hebben we dat te wijten aan de Bijbelvertalers, die niet goed zijn omgegaan met de woorden zoals in Psalm 105 waarin staat dat God een wolk uitbreidde als een deken over hen heen en ’s nachts als een deken van vuur. Als je denkt aan de miljoenen mensen moet dat vuur dan toch als een soort lichtsluier boven elk van hen zijn geweest, want met een licht in de verte zie je ’s nachts niet waar je loopt. Toch krijg je door dit verhaal meer het gevoel hoe het geweest moet zijn voor de mensen die emigreerden uit Egypte. De ontmoeting met Mozes vond ik mooi om te lezen. Hoe zou het zijn als wij hem ooit mogen ontmoeten? Als je je realiseert wat een ongelooflijk iets het geweest is, waar hij leiding aan heeft moeten geven. Ik heb bewondering voor de auteur omdat ze zich zo weet in te leven in het leven van de hoofdpersoon en de geschiedenissen in de Bijbel.

Het Israëlisme en de plaats van Christus

Meer dan tien auteurs (theologen) hebben een bijdrage geleverd aan dit boek. Zij hebben zich gebogen over de christocentrische interpretatie van Bijbelse profetie. Hieruit kun je opmaken dat zij allen overtuigd zijn van de overheersende positie van Christus in heel de Bijbel, zowel in het Oude als Nieuwe Testament. Vanuit deze basis willen zij hun kennis met ons delen. Het belangrijkste onderwerp daarbij vormt de positie van Israël, of anders gezegd, het Joodse volk. Hebben velen Israël niet losgemaakt van Christus? Of heeft God met dit volk een andere weg? In het voorwoord staat een belangrijke opmerking: De auteurs willen met dit boek niet ‘het laatste woord’ hebben, maar een waardevolle bijdrage leveren aan de theologische reflectie op Israël. Uitgangspunt is hierbij: ‘Voor het evangelie zijn alle volken gelijk.’

Het boek is moeilijk te beoordelen. Dit komt doordat er dertien auteurs aan het woord komen. Hun schrijfstijl varieert, maar ook hun visie op het onderwerp. Ik ga geen namen noemen, maar er zijn schrijvers die liefdevol en begripvol overkomen naar anderen; helaas kom ik ook koppigheid en onbegrip tegen. Ik heb moeite met de stelligheid waarmee de visie van een man als bijvoorbeeld Calvijn voor waarheid wordt aangenomen. De Bijbel moet altijd de leidraad zijn en niet een kerkvader. Bij het lezen van dit boek heb ik dan ook de Bijbel erbij gehouden. En ik kan niet anders dan concluderen dat niet alles wat in het Oude Testament genoemd wordt, vervuld is in Jezus Christus.

Mooi is de uitleg van Christus en het beeld van de tempel. ‘Ik maak Mij een geestelijke tempel, op de kostbare Hoeksteen gebouwd,’ zegt een bekend opwekkingslied. Dit wordt door de auteurs van harte onderschreven. En als de tempel niet letterlijk genomen moet worden, waarom dan wel het land of Jeruzalem? Toch heb ik de indruk dat er te veel vergeestelijkt wordt. Soms worden we verrast met heel letterlijke vervullingen, denk bijvoorbeeld aan de ezel waarop Jezus door Jeruzalem gaat. Voordat dit werd vervuld, leek het wellicht ondenkbaar dat dit letterlijk bedoeld was. Ik ben er dan ook voorstander van om teksten die niet erg duidelijk zijn, te laten staan zoals ze geschreven zijn en er niet direct een interpretatie aan te hangen.

In het hoofdstuk van Chapman komen veel profetische teksten voorbij. Hij is vooral bezig om uit te leggen dat het niet op deze tijd kan duiden. Wat ik mis is de uitleg van wat er dan wel in het huidige Israël aan de hand is. Immers, je kunt niet ontkennen dat er dingen gaande zijn. Hoe leg je dit uit zonder de Bijbel ter hand te nemen? Heeft God dan geen deel aan wat er gaande is? Hierover wordt gezwegen. Er wordt alleen theoretisch uitgelegd dat het geen vervulling van profetie kan zijn. Wat doen we dan met een tekst van Paulus in Romeinen 11: ‘een gedeeltelijke verharding is over Israël gekomen, totdat de volheid der heidenen binnengaat en aldus zal gans Israël behouden worden, gelijk geschreven staat: De Verlosser zal uit Sion komen, Hij zal goddeloosheden van Jakob afwenden. En dit is Mijn verbond met hen, wanneer Ik hun zonden wegneem.’ Deze tekst en meerdere uit Romeinen 11 worden in dit hoofdstuk uitgelegd, waarbij de auteur Robertsen zover gaat dat hij stelt dat met ‘gans Israël’ alle gelovigen worden bedoeld. Dat is een interpretatie die ik echt niet kan onderschrijven. Er zou dan staan: ‘er is een verharding over de gelovigen gekomen, totdat de volheid van heidenen is binnengegaan en dan zullen de gelovigen behouden worden.’ Overigens wordt niet verteld wat met de volheid der heidenen wordt bedoeld. Ik heb hierbij de kanttekeningen van de Statenvertaling gebruikt, maar deze gaan evenals ik, uit van de idee dat met Israël het Joodse volk wordt bedoeld.

Joost van Meggelen gaat in op wat het betekende dat in Handelingen gevraagd wordt of Jezus in die tijd voor Israël het koningschap zou herstellen. Hij legt een connectie met de term ‘Koninkrijk van God’ of ‘Koninkrijk der hemelen’. Waar de volgelingen van Jezus nog heel aards denken, moeten wij ons richten op het feit dat het koningschap daar is, waar Jezus is. Dit wordt vooral heel duidelijk wanneer de Heilige Geest wordt uitgestort. Helder en duidelijk uitgelegd.

D.A. Miller benadrukt dat hij in geen enkel opzicht wil stellen dat de kerk een vervanging is van Israël. In onze tijd horen we charismatische leiders dit vaak zeggen. Hierbij spreken ze van ‘de vervangingstheologie.’ Auteurs zoals de schrijvers van de essays in dit boek worden hier vaak van beschuldigd; alsof ze tweederangs christenen zijn, vanwege hun christocentrische visie. Deze auteurs geloven dat Jezus het Israël van God is. Gods beloften aan het fysieke Israël zijn vervuld in Hem. Daarmee is Gods belofte om het land aan Israël te geven, vervuld. Wat opvalt is dat Miller vaak woorden gebruikt als: ‘ik verwacht’ ‘ik hoop’ ‘ik ben ervan overtuigd’. Hij onderbouwt het niet duidelijk vanuit de Schrift.

Mijn waardering voor dit boek ligt in het feit dat het evangelie duidelijk is: Jezus Christus is de beloofde Messias. Daar ligt ook in het Oude Testament de nadruk op. De eerste christenen hadden het Nieuwe Testament nog niet en kwamen tot geloof door de wet en de profeten; denk bijvoorbeeld aan de kamerling. Daarom kan ik de auteurs als broeders in Christus zien. Maar het boek is niet volledig. Vooral wordt geprobeerd aan te tonen waarom de visie op Israël van veel christenen onjuist is. Wat ik mis is een uitleg van teksten die mijns inziens wel duidelijk op Israël slaan. Zoals het noemen van alle stammen in Openbaring en zo zijn er nog veel teksten. Ook mis ik de uitleg van de geschiedenis. Ik heb altijd geleerd om de actualiteit naast de Bijbel te houden. Als we dan de laatste 150 jaar van Israël bekijken, kunnen we niet ontkennen dat er iets gaande is. Immers, als christenen geloven we niet in toeval. Er is dus sprake van de hand van God. De vraag is dan of deze hand van God anders is dan bijvoorbeeld de laatste 150 jaar van China waar we ook veel zien veranderen. Gelukkig mogen we het over één ding eens zijn: het Evangelie van Jezus Christus gaat over de hele wereld, en eens zal Hij wederkomen.

Ik heb met het schrijven van deze recensie gewacht tot ik mijn eerste reis naar Israël had gemaakt. Ik wilde graag weten of dat invloed zou hebben op mijn denken over het Joodse volk en het land Israël. Ik was onder de indruk van alles wat ik heb gezien. Het gaf me inzicht in het Woord van God en de geschiedenis van volk en land. Maar het maakte me ook wat verdrietig. Er was weinig van Jezus Christus te zien. De kerken die er waren, heb ik vooral bezig gezien met buigen voor beelden, rituele handelingen, het kussen van voorwerpen en stenen, en dat is dan een christelijke kerk. We verbleven in een Joodse wijk in Jeruzalem. Ook daar veel uiterlijk vertoon van religie. Daarom nogmaals, hoewel mijn visie op het Joodse volk niet gelijk is aan die van de auteurs van dit boek, ik heb respect voor hen omdat zij Jezus Christus centraal zetten. Laten we met verwachting en hoop de terugkomst van onze Heiland afwachten en zien wat God nog voor profetieën in vervulling laat gaan.

Natalia

In angst en wanhoop dragen wij dit kind over aan God, in de hoop en het vertrouwen dat Hij haar zal redden.

In januari 1941 vinden er in Roemenië verschrikkelijke pogroms plaats. Joodse mensen worden opgepakt en vermoord. Twee mensen nemen de moeilijkste beslissing ooit door hun dochter achter te laten en zelf verder te vluchten in de hoop dat iemand zich over hun peuter ontfermt. Natalia, zo heet het meisje komt in een weeshuis terecht en wordt geadopteerd door een rijk echtpaar.

Daar groeit ze beschermd op totdat ook de oorlog Roemenië bereikt. Bombardementen alom en de Duitsers doen verschrikkelijke dingen. Dan worden de Duitsers verjaagd en komen de Russen, die eigenlijk nog ergere dingen doen. Ze pakken hun spullen en vooral hun waardigheid af en zorgen dat er niemand aan de andere kant van het IJzeren Gordijn kan komen. De ouders van Natalia gaan er bijna aan onderdoor. Dan ontmoet ze voor de tweede keer een oude bekende die haar hart verovert en nog veel meer. En wederom zijn er twee mensen die de moeilijkste beslissing ooit nemen en niet voor zichzelf kiezen maar voor diegene die alles voor hen betekent.

Natalia is een oorlogsroman en een adoptieroman ineen. Ik was hevig ontroerd door de gebeurtenissen in Roemenië. Daar is hier weinig over bekend. Het is mooi en integer geschreven en een grote oorlog wordt klein gemaakt. Ik bedoel dat je echt kunt lezen wat de verhalen en gebeurtenissen die je in de geschiedenisboeken leest met de mensen uit dit verhaal hebben gedaan. Zij weten niet wat er op de bezetting van de Duitsers volgt en verwelkomen de Russen totdat ze zien wat die allemaal doen in naam van “de partij” Als Natalia later een brief vindt over haar biologische ouders, komt ze in een persoonlijke strijd terecht waar eigenlijk geen ruimte voor is want ze zit achter “het IJzeren Gordijn”. Ze kan geen kant op en dus geeft ze haar loyaliteitsconflict geen ruimte. Als ze ruimte wil geven aan de liefde blijkt die ook niet voor haar weggelegd te zijn.

En dan komt het moment dat alles verandert. Dan is er meer ruimte voor haar eigen gevoel en emoties. Die leken afgestompt door alles wat ze tijdens en na de oorlog doorstaan heeft en er is nu ademruimte.

Dan heb je het verhaal uit en volgt er nog een verhaal; het verhaal van de echte Natalia. De moeder van de auteur heeft een gedeeld verleden met de Natalia uit het boek. De gaten in het verhaal zijn ingevuld door de auteur en dat heeft ze op zo’n manier gedaan dat het een waargebeurd verhaal is geworden voor mij als lezer.

Wat een talent voor schrijven, goed uitgewerkte personages en de sfeer, zo beklemmend beschreven als de hoofdpersonen steeds achterom moeten kijken of de schuilkelders in moeten gaan. Het is alsof je er zelf bij bent geweest, Ik vond dit echt een van de beste boeken die over deze periode geschreven zijn. De foto’s achterin maken het verhaal meer dan compleet. Een kippenvelmoment. Hoeveel Natalia’s zijn er geweest? Dat is de vraag die blijft hangen.

Vind ik leuk!

Dat marketing leuk kan zijn heb ik nooit geweten, maar sinds Facebook is marketing een stuk leuker geworden. Natuurlijk moet je dan wel op de hoogte zijn van de cultuur op de FB-omgeving, de gedragscodes, de mogelijkheden en onmogelijkheden, wat belangrijk is en wat niet.

Een van de eerste conclusies die Anne Raaymakers maakt over Facebookmarketing is dat het makkelijk is. Een kind kan de was doen! Gaandeweg ontdek ik dat er wel wat voorwaarden zijn om die was dan ook uiteindelijk gedaan te krijgen. Maar het voordeel van Facebook is dat het sociaal is en dat ben ik ook. Dus dat neemt al veel reserves weg. Ik ben wel al wat ouder, dus ik moet afrekenen met oude ideeën over hoe marketing werkt. Op Facebook gaat het er in eerste instantie sociaal aan toe. Je toont belangstelling voor de mensen in je steeds verder uitdijende netwerk en je ben toegankelijk en bereid om te geven. Tijd, aandacht en kennis.

Er is een grote kans dat je bedrijf groeit als je de aanbevelingen van deze schrijfster serieus neemt en dus aan de slag gaat met je Facebookpagina’s, zowel de persoonlijke als de zakelijke. Dus het eerste punt: bedrijven bestaan uit mensen en klanten zijn ook mensen, maakt de conclusie relevant. Ga verbinding aan door iets van jezelf te delen en te geven en geef dan het beste wat je hebt. Zo groeit het vertrouwen van mensen in je netwerk.

Anne lardeert haar uitgewerkte statements met voorbeelden en succesverhalen. Ze besteedt aandacht aan de naam die je kiest voor je bedrijfspagina en hoe je profiel eruit moet zien. Ze geeft tips hoe je het beste uit Facebook kunt halen door bijvoorbeeld een interessegroep aan te maken, of bij groepen aan te sluiten die in jouw doelgroep vallen en het uitnodigen van mensen om je pagina te liken. Ze besteedt een hoofdstuk aan hoe je je pagina voortdurend van inhoud kunt voorzien en hoe je je berichten plant.

Ze geeft 15 beste ideeën voor posts op je FB-pagina en vertelt over de beste manier van interactie, waarbij winacties ook worden bekeken en toegelicht. Hoe je de statistieken in je strategie kunt opnemen en gebruiken. Ook werkt ze uit hoe je het beste op Facebook adverteert.

Vind ik leuk! is vooral een werkboek, alleen lezen heeft geen zin. Je kunt er direct mee aan de slag en langzamerhand je slagkracht vergroten in door je behendigheid met FB marketing te groeien. Een goed boek. Het is duidelijk, compleet en niet moeilijk. Een kind kan de was doen (nu de discipline nog).

Inkijkexemplaar:

Klik om toegang te krijgen tot Inkijkexemplaar.pdf

Eilandliefde

Holly is onderwijzeres maar ze kan niet goed orde houden. Na een vervelend voorval besluit ze te solliciteren. Ondanks dat ze zich onzeker voelt en bang is dat ze niet wordt aangenomen, vindt ze een baan op het eiland Trellingerland als privé-onderwijzeres. De eigenaar en vrijheer van het eiland woont met zijn gezin in een kasteel. Hij gaat gebukt onder een liefdeloos huwelijk.

Holly voelt zich al gauw thuis op het eiland. Hetty van de herberg en Martha de kokkin van het kasteel waarschuwen haar voor kunstschilder Warner die een vrouwenverslinder is. Holly wil hem ontlopen maar dat lukt niet echt. Als ze hem op de veerboot treft, komt ze tot de ontdekking dat ze goed met hem kan praten en dat hij een luisterend oor heeft. Maar keer op keer ziet ze hem met verschillende vrouwen. En als ze dan ook nog door hem van de sokken wordt gereden, is voor haar de maat vol. Ze wil niets meer met hem te maken hebben. Maar of dat lukt?

Dit boek leest vlot maar er komen enkele onrealistische elementen in voor. Holly krijgt een klap in haar gezicht van de vader van een leerling. De school adviseert haar om geen aangifte te doen en zij gaat daarmee akkoord. Beetje vreemd, het is heel normaal dat van zoiets aangifte wordt gedaan. Dan het eiland. Dat is fictief en heeft een niet-Nederlands landschap van kliffen en rotsen. Toch hoort het bij Nederland. Als je een eiland verzint, moet het toch wel een Nederland landschap hebben, anders kun je het beter bij een ander land laten horen. Als Holly naar het psychiatrisch ziekenhuis in Ermelo moet, gaat ze vanaf station Ermelo met de bus. Onrealistisch, want het ziekenhuis is op loopafstand van het station.

Verder wordt er nogal eens van perspectief gewisseld binnen een alinea. Als je net verdiept bent in de gedachten van Holly, worden de gedachten van een andere persoon ineens beschreven. Als Holly en de man die op haar verliefd is, elkaar voor het eerst hebben gekust vraagt hij direct of ze bij hem blijft wonen en gaan ze met elkaar naar bed. Een snel afgeraffeld einde.

De laatste 18 uur

Door het schrijven van ‘Het wonder van het Kruis’ werd Wilkin van de Kamp op indringende wijze geconfronteerd met wat Jezus in de laatste achttien uur voor zijn sterven heeft doorstaan. Daarna heeft hij deze laatste dag van Jezus’ leven bestudeerd door het raadplegen van historici, medici, theologen en anderen die over deze uren hebben geschreven. Hij wilde niet alleen begrijpen waarom Jezus zo’n zware lijdensweg moest doorlopen, maar vooral dicht bij Jezus zijn in de moeilijkste uren van zijn leven. Naar aanleiding van die studie heeft hij een werkboek gemaakt, dat je zowel persoonlijk als met een groep kunt doornemen. De zeven wonderen van het kruis worden in zeven weken behandeld. Daarom is dit boek heel mooi te gebruiken in de tijd voor Goede Vrijdag. Elke week heeft een eigen thema en een eigen leidtekst. De zeven thema’s zijn: vergeving, verlossing, reiniging, genezing, bevrijding, verzoening en wedergeboorte. Dit noemt Wilkin de zeven wonderen van het Kruis van Jezus.

Het werkboek is logisch en systematisch opgebouwd: de tekst van het thema, een dagtekst, een gebed, een Bijbelopdracht, een vraag, een getuigenis of persoonlijke reflectie, een leermoment en een invuloefening (om de stof kort samen te vatten). Bij het werkboek hoort ook een handleiding voor Bijbelstudiegroepen die ermee aan de slag gaan. Daar horen dan ook weer korte animatiefilmpjes bij als onderdeel van de gespreksavond. Die kun je op papier bestellen maar ook HIER downloaden.

De bijbehorende video’s zijn op internet te vinden: http://www.de7wonderen.nl/ en hier op YouTube.
In het werkboek is heel veel ruimte voor aantekeningen, impressies, reflecties en antwoorden. Het voelt fijn in je handen en ziet er heel verzorgd uit. Ik geef deze bijzondere Bijbelstudiemethode 4 sterren.

19023

Recensie

Jouw waardering

19022

Recensie

Jouw waardering

19021

Recensie

Jouw waardering

19020

Recensie

Jouw waardering

19019

Recensie

Jouw waardering

19018

Recensie

Jouw waardering

19017

Recensie

Jouw waardering

19016

Recensie

Jouw waardering

19015

Recensie

Jouw waardering

19014

Recensie

Jouw waardering