Eeuwenlang is er in de theologie over God gesproken als Iemand die boven ons staat. De kritiek op de traditionele theologie is dat het begrip van God een metafysisch leerstuk is geworden dat nauwelijks nog aansluit bij de ervaringen van de postmoderne mens. In het postmoderne denken wordt God niet meer als van boven gezien. Dat roept de vraag op hoe deze mens zich moet verhouden tot een wereld die meer is dan alleen maar een waarneembare werkelijkheid, maar waarin het geloof in een alwetende en almachtige God heeft afgedaan.
Rick Benjamins, hoogleraar vrijzinnige theologie, is op zoek naar de kern van God voorbij alle denkbeelden en voorstellingen die er in de afgelopen eeuwen over God zijn gemaakt. Dit boek is zijn antwoord op het vraagstuk hoe wij in een postmoderne context tot een geloofwaardig begrip van God kunnen komen, zonder God te hoeven denken als een zelfstandige grootheid die los van de wereld staat. Om tot zijn antwoord te komen, geeft hij een overzicht van de theologische ontwikkelingen na de jaren 70-80 waarin vooral afscheid genomen wordt van de theïstische God. Hij start met de theologie van Kuitert, die een scherpe scheiding maakt tussen ‘boven’ en ‘onder’. In de titel van dit boek klinkt hier nog iets van door.
Vanuit dit vertrekpunt worden eerdere filosofen zoals Hegel en Heidegger besproken die deze tegenstelling minder sterk maken. Diverse filosofen en theologen worden beknopt en vrij begrijpelijk weergeven (hoewel de inhoud pittig blijft). Benjamins ordent in zijn antwoord de theologische ontwikkeling tot drie stromingen, namelijk de interpretatietheologen (religie biedt symbolen voor onze ervaringen), deconstructietheologen (wantrouwend tegenover menselijke zingeving en waarheden) en de theologen die nieuwe constructen ontwikkelen om over God te kunnen spreken zonder terug te vallen in het oude spreken over God. De gehele uitwerking is vooral op een academisch niveau afgebakend. De antwoorden worden niet met persoonlijke ervaringen maar vooral met abstracte concepten uitgewerkt.
In het laatste hoofdstuk wordt Benjamins wat persoonlijker en komt hij tot zijn eigen theologische verantwoording.
Wat uiteindelijk overblijft is een mogelijkheid tot een transcendente ervaring waarbij niet meer gezocht wordt naar een bovennatuurlijke oorzaak. Er bestaat een wisselwerking tussen God en de mens waarin God gerealiseerd wordt.
Als christelijke lezer blijft bij mij na het lezen van dit boek de vraag over hoe de postmoderne godzoeker bevrijding en vrede kan vinden als zij de grond in haar eigen construct moet vinden. Dit boek zal de lezer vooral kunnen uitdagen om zijn of haar Godsbeeld scherper te krijgen.
Om de aangereikte concepten over God goed te begrijpen is enige theologische en filosofische voorkennis wel noodzakelijk.
Geef een reactie