Klaas Driebergen heeft zijn afstudeerscriptie Bommel en de Bijbel Bijbelse intertekstualiteit in de Bommelverhalen van Marten Toonder, bewerkt tot een uitstekend boek als je meer wilt weten over hoe in de verhalen van Marten Toonder gespeeld wordt met uitdrukkingen in de Nederlandse taal en woorden en verhalen in de Bijbel. Ik ben blij dat de schrijver eerst iets vertelt over het denken in het leven van Marten Toonder. In dat kader plaatst hij de verhalen over Tom Poes en Olie B. Bommel en laat zien hoe hij gebruik heeft gemaakt van de taal. Tegelijk laat hij zien dat Marten Toonder door gebruik te maken van die taal parodieën schreef op ontwikkelingen in de maatschappij of misstanden in de maatschappij op een milde manier aan de kaak stelde. Een paar verhalen zijn geënt op Bijbelse ideeën, poëzie, geschiedenissen of verhalen. Het heeft de Nederlandse theologische en literaire wereld niet onberoerd gelaten.
Onder andere het verhaal De grote Onthaler heeft stof doen opwerpen. De schrijver laat zien hoe elementen uit onze taal en cultuur zijn verwerkt in die verhalen en hoe gebruik is gemaakt van de teksten in Bijbel en cultuur. Driebergen legt aan het begin uit hoe deze vormen van gebruik heten: parodie, allusie, constructieve en destructieve functies van de intertekstualiteit en hij noemt vier verschillende functietypen van de intertekstuele relaties. “De zelfkant is een van de mooiste voorbeelden van Bijbelse intertekstualiteit binnen het Bommeloeuvre”, zegt de schrijver. In dit verhaal levert Marten Toonder impliciet commentaar op het boek Job en ook op de gangbare christelijke visie erop. Het is tegelijk een verhaal waarbij meer spirituele en wijsgerige invloeden zijn aan te wijzen. Als je een liefhebber bent van de Bommelverhalen en de Bijbel goed kent is dit zeker een boek om kennis van te nemen. Als je begrijpt wat ik bedoel.
Het boek bestaat uit twee delen: Het eerste deel bevat een algemene inleiding en een hoofdstuk over Toonders levensbeschouwing. Dan iets over de Bommelverhalen en hoe de schrijver er zelf tegenaan keek, daarna volgt een overzicht van de manier waarop de Bijbel en het christendom in de Bommelverhalen voorkomen. In het tweede deel geeft Driebergen elf verhaalbeschouwingen waarbij hij dieper ingaat op de verhalen waarin de Bijbel en het christendom een grotere rol spelen. En natuurlijk ontbreken de literatuurlijst en de lijst met noten en een beknopte biografie van Marten Toonder niet alsook registers van de Bommelverhalen en Bijbelboeken.
Geef een reactie