Boekenmening

Shoppen in advent

Dit is niet een vrolijk verhaal over hoe en waar je het beste kerstinkopen kunt doen. Herman Paul gebruikt het beeld van winkelende mensen in de donkere dagen voor kerst, die blijkbaar niets meer begrijpen van het evangelie wat klinkt als er in de stad een carillon een oud kerstlied speelt:

‘God rest ye merry gentlemen
Let nothing you dismay
Remember Christ our Saviour
Was born on Christmas Day’

Volgens Herman Paul is dit hoe secularisatie er nu in West Europa uitziet. Secularisatie is een begrip dat veel associaties oproept zoals een samenleving waar God niet meer aanwezig is of die sommigen doet denken aan de leegloop van de kerken. Nu in coronatijd wordt er wel gesproken dat het proces nog harder gaat. Herman Paul is hoogleraar geschiedenis aan de universiteit in Leiden en hij heeft veel over secularisatie gestudeerd en geschreven. Dit boek is uitgegeven naar aanleiding van zijn afscheid als bijzonder hoogleraar secularisatiesstudies aan de Rijksuniversiteit in Groningen. Het heeft dus heel wat moeilijke woorden en Latijnse termen in het verhaal. Hoewel de hoogleraar begint met een hartenkreet van een dominee, die verzucht dat zijn kerkgangers haast niets lijken te doen met de preek die hij elke zondag geeft.

In zeven hoofdstukken neemt Herman Paul de lezer mee over hoe je over secularisatie kunt denken. Hij toont aan dat de toegenomen welvaart ervoor heeft gezorgd dat mensen de kerk in de jaren zestig hebben verlaten. Consumentisme is echter ook bij kerkgangers aanwezig. Welke invloed heeft dat op het geloof? Herman Paul laat zich vooral inspireren door wat Augustinus zegt over verlangen en de bekende quote: onrustig is ons hart totdat het rust vindt in U. Augustinus heeft ook geschreven dat alle verlangens nog niet hier op aarde worden vervuld. Gods koninkrijk is hier, maar nog niet volledig. Christenen verwachten daarom de wederkomst en dat is dan ook het Advent in de titel. Niet alleen de periode voor kerst. Christenen leven altijd in een tijd van verwachten. Dit besef heeft invloed op hoe secularisatie vat op gelovigen heeft. Kortom dit betoog geeft veel aanzetten om verder om na te denken. Dat blijkt uit de vele citaten van verschillende boeken waaruit Herman Paul heeft geciteerd. Vaak is dit in het Engels, waardoor het boek niet eenvoudig is om te lezen. Of Herman Paul slaagt om een breed publiek, aan te spreken (wat ooit de bedoeling was van de leerstoel in Groningen) is de vraag. Mensen die willen nadenken over wat secularisatie anno 2020 inhoudt, krijgen veel meer dan ze in eerste instantie hadden verwacht.

Echt niet normaal!

Jenthe overkomt iets naars. Haar verhaal zit ingeklemd tussen de proloog en het moment dat ze verkering krijgt. De proloog gaat over haar erkenning dat ze de intake heeft afgesproken bij slachtofferhulp. Het hele boek omvat twee maanden uit haar leven. Ze is 15 jaar, sportief, intelligent, ondernemend en perfectionistisch.

Dit ingeklemd zijn tussen proloog en verkering, suggereert dat het verhaal in wezen gaat over de moeite om gebruik te maken van slachtofferhulp. Deze moeite en ontkenning gaat behoorlijk voorbij aan het enorme vermogen van Jenthe om anderen te vertellen hoe dingen in elkaar steken. Die ontkenning staat zelfs lijnrecht tegenover deze skills. Het kan realiteit zijn maar ik vind het soms vervreemdend werken omdat zij zo intelligent is en toch geen gebruikmaakt van gerichte hulp. De rol van God is vreemd. Een soort van afstandelijke persoon die achteraf wel aanwezig bleek te zijn. Het boek wordt aanbevolen vanaf dertien jaar maar de taal die gebruikt wordt is soms te moeilijk voor die leeftijd, bijvoorbeeld als het over een wiskundeprobleem gaat. Het onderwerp is pittige kost. Ondanks het aanbod door zowel de begeleidend agent, de huisarts en een leraar dat slachtofferhulp juist goed is, blijft Jenthe die hulp afwijzen. Het hele boek draait om de spanning die zich opbouwt totdat ze er niet omheen kan dat ze hulp nodig heeft.

Soms lijkt het of de auteur een veel te volwassen persoonlijkheid over de hoofdpersoon heeft gegoten. Soms zijn er wat losse draadjes, zoals wanneer ze de klas verlaten heeft en er niet naar teruggaat om de schooltas op te halen.

Ik heb een vaag onbehaaglijk gevoel bij dit boek. Dat komt onder andere door de afwezige rol van Jenthes vader en door Jenthes houding naar haar ouders.

Vuurzee

Saskia Schouten

Sijmen en zijn zus Marije leven in de Gouden Eeuw. Sijmen kan heel goed leren maar hij heeft geen zin in school. Bovendien worden hij en Marije gepest vanwege hun rode haar.

Dan breekt de pest uit. Ze vluchten met hun ouders van Den Ilp naar Amsterdam. Daar krijgt vader Geert al snel werk als timmerman en beeldensnijder. Marije helpt haar moeder die vroedvrouw is. Dan gebeurt het verschrikkelijke, hun ouders overlijden kort na elkaar aan de pest. De buurvrouw komt met het idee om de kinderen naar een weeshuis te brengen maar daar willen Marije en Sijmen niets van weten. Ze willen naar Londen. Ze nemen het hoogst noodzakelijke mee en krijgen het voor elkaar om op een schip aan te monsteren dat naar Engeland vaart. Aan boord moeten ze hard werken en beleven ze van alles. Het blijkt dat een van de pestkoppen die ze van school kennen, het zoontje van de kapitein is. Ook hier laat hij hen niet met rust. Ze worden opgesloten maar Sijmen zou Sijmen niet zijn als hij geen vlucht zou beramen.

Marije werkt in Londen in een bakkerij. Op een nacht ruikt ze een brandlucht en dat is het begin van een niet te beschrijven nachtmerrie voor de hele stad. Een enorme vuurzee legt de stad in de as. Sijmen en Marije waarschuwen de mensen om hun huizen uit te gaan. Geholpen door de slager redden ze veel mensen. De brand duurt dagenlang. Als eindelijk het vuur geblust is, worden ze bij de koning ontboden.

Dit is een superspannend verhaal voor tieners. Het leest als een trein. Wat ik minder geschikt vind voor deze leeftijdsgroep, is hoe tot in detail beschreven wordt hoe Geert aan de pest overlijdt. Hoewel het realistisch is, vond ik het naar om te lezen.

Bijzonder is dat het verhaal begint en eindigt vanuit het perspectief van Sijmen in de ik-vorm. Als er vanuit een ander perspectief wordt geschreven, wordt de derde persoon gebruikt, maar dat is niet storend.

Diane Kooistra

Vuurzee begint in de klas van Sijmen, daar leer je deze jongen van tien jaar al snel kennen als een jongen die heel slim is. Toen waren er op scholen nog geen speciale programma’s voor. Dat is best lastig. Zijn zus Marije is ook heel slim voor haar leeftijd. Ze groeien op in een liefdevol gezin. Dan breekt de pest uit en ze worden uit hun vertrouwde omgeving verdreven. Ze komen in Amsterdam terecht waar ze direct of indirect enkele beroemde historische figuren ontmoeten.

“Die meneer die dat meike tekent?” Hij knikt met zijn hoofd richting Galgeneiland, ís Rembrandt. Dat sie ik an s’n hoed. Hij heb de Nachtwacht geschilderd.”

In Amsterdam worden ze weer voor de keuze gesteld hoe ze hun leven opnieuw op kunnen pakken en ze besluiten naar Londen te gaan. In deze stad zijn ze getuige en deelnemer van een van de grootste gebeurtenissen uit de geschiedenis die Londen voor de rest van de tijd heeft gevormd.

Met dit boek reis je terug in de tijd. Naar de Gouden Eeuw. Toen zag het leven van tieners er totaal anders uit. Dat heeft Marianne door de ogen van Sijmen en zijn zus goed beschreven. Helaas zijn pesterijen van alle eeuwen. En pandemieën ook, hierdoor is het boek weer heel erg actueel.

Hoewel hun ouders alle maatregelen in acht nemen, gebeurt toch het onvoorstelbare. En de tieners moeten heel belangrijke beslissingen nemen.

Het vermengen van gebeurtenissen uit de geschiedenisboeken en enkele namen maakt dat je dit verhaal echt in de jaren 1664-1666 kunt plaatsen. Je ruikt de geuren en je proeft de sfeer van het boek.

Gelukkig heeft Marianne er niet voor gekozen om van de twee hoofdrolspelers superhelden te maken maar gewoon echte tieners die ook eigenwijs, bang en boos kunnen zijn: kinderen die het gedrag van volwassenen, die hen zouden moeten helpen en beschermen, niet begrijpen.

Ze maakt daarbij heel duidelijk dat volwassenen anders met hun kinderen omgingen dan tegenwoordig. Ze laat ook zien dat gevoelens van kinderen echt hetzelfde kunnen zijn als van de kinderen van nu. Hierdoor zullen tieners zich goed kunnen verplaatsen in de hoofdrolspelers.

Het is een mooie mix van fictie en non-fictie en heel spannend geschreven. Sommige gebeurtenissen zijn net iets té toevallig maar prima passend in een mooi jeugdboek. Of wil de auteur vertellen dat God soms engelen op jouw pad stuurt in alle vormen en gedaantes?

Wat ik echt heel jammer vind is dat het verhaal ineens afgelopen is. Ik miste echt een epiloog met een korte vertelling van hoe het de hoofdpersonen is vergaan na alle avonturen.

Kortom een jeugdroman zoals een jeugdroman hoort te zijn, met een mix van fictie en non-fictie en een spannend verhaal.

Kerkgeschiedenis voor iedereen

Jan van de Kamp en Almatine Leene hebben met dit boek een knap stukje werk gemaakt. Hun motivatie om kerkgeschiedenis voor iedereen te schrijven is de conclusie dat de geschiedenis inspireert en confronteert. Het helpt je na te denken over ‘waar je vandaan komt’. Ze zijn er zeker in geslaagd om de kerkgeschiedenis voor een breed publiek toegankelijk te maken. Op bladzijde 15 maken ze heel duidelijk dat het werk vanuit de belijdenis wordt gedaan, dat Christus op aarde kwam, stierf en werd begraven en ook weer opgestaan is en dat Hij zal terugkomen. Elk hoofdstuk handelt over 200 jaar. Zeer beknopt en toegespitst op de kern van die periode. Aan het eind van elk hoofdstuk staat een aantal vragen om over na te denken en te bespreken in een groep. Ook staat er een lijst van gebruikte bronnen. Aan het eind is ook een verklarende woordenlijst opgenomen en een namenlijst van de personen in de geschiedenis die in het boek genoemd worden. In het laatste hoofdstuk worden de conclusies getrokken. Welke lessen leren we uit de kerkgeschiedenis? In welke zin vormt de kerkgeschiedenis een spiegel voor ons? En er wordt een blik naar de toekomst geworpen. Een prachtig boek. Ik heb één miskleun gevonden. De gebruikte tabel op bladzijde 24 geeft in het jaar 50 weer dat er nog maar 1400 gelovigen zijn. Dat is een pertinente onwaarheid als in de Bijbel staat dat op de eerste pinksterdag al 3000 mensen tot geloof kwamen en daarna dat er elke dag gelovigen werden toegevoegd. Dit was al in ongeveer eind jaren dertig. Dit kan een hobbel zijn voor catecheten en geloofsopvoeders om dit boek te gebruiken in hun lessen, terwijl het doel van de schrijvers was dat het voor een breed publiek toegankelijk moest zijn en zij op bladzijde 175 beweren dat de Bijbel de norm is om te bepalen of iets waar is.

De allereerste kerstnacht

Het kerstverhaal wordt op een aansprekende manier getekend en verteld door Michel de Boer. De Bijbelse geschiedenis van de geboorte van Jezus blijft bijzonder en dat weet hij goed door te geven.

Over de inhoud hoef ik niets te vertellen. Die is ongetwijfeld bekend. Maar wat dit boekje zo bijzonder maakt, is dat het ook heel bruikbaar is voor kinderen die niets of nauwelijks iets weten over kerst. Dat is al te merken aan de eerste zinnen: “De allereerste kerstnacht was lang geleden. Toen werd een heel bijzondere koning geboren.” Voorlezen dus, niet alleen aan je kinderen die het verhaal al kennen, maar ook bijvoorbeeld aan je buurkinderen en wie het maar wil horen!

Er is één puntje dat voor de leeftijdsgroep waarvoor het verhaal bedoeld is (4 tot 8 jaar) erg moeilijk is: de woorden wierook en mirre worden niet uitgelegd. Zelfs christelijke kinderen kunnen zich hierbij niet veel voorstellen. Daar hadden andere woorden gebruikt kunnen worden. Maar dat kan de voorlezer dan mooi uitleggen.

Alles bij elkaar ben ik erg enthousiast over deze uitgave, die beslist uitstijgt boven de vaak te kinderachtige kerstboekjes die ik de laatste jaren gezien heb. Ook de tekeningen zijn duidelijk bedoeld voor de leeftijdsgroep, zeer mooi en Bijbels neergezet.

Het rode koord

Ted Dekker schrijft zowel boeken die zich in de ‘normale’ wereld afspelen als thrillers in het fantasy-genre. ‘Het rode koord’, dat hij samen met zijn dochter heeft geschreven, zit daar min of meer tussenin.

De wereld waarin de hoofdpersoon, een jonge vrouw die niet toevallig Grace heet, haar dagen doorbrengt lijkt veel op de onze, maar één ding is anders. Het kwaad, in de gedaante van zichtbare demonen, heeft er grotendeels bezit van genomen. Grotendeels. Een kleine groep mensen - de leden van een kerkelijke gemeenschap met sektarische trekjes - heeft zich teruggetrokken in een verlaten uithoek van de Verenigde Staten.

Een rood koord vormt de symbolische grens tussen hun gebied en de boze buitenwereld.

Als de broer van Grace niet langer gelooft dat het kwaad nog steeds zo nadrukkelijk aanwezig is, en daarom de verboden grens oversteekt, verandert alles.

Een origineel verhaal met enkele verrassende plotwendingen. Het doet denken aan Dekkers Cirkel-serie en ook aan de eerste boeken van Frank Peretti.

Als lezer krijg je een interessante vraag voorgeschoteld: Moeten christenen participeren in de maatschappij of zich daar juist zoveel mogelijk uit terugtrekken?

In wolken uitgesneden

Dit boek bevat 71 teksten van liederen die tientallen jaren door heel Nederland en daarbuiten zijn gezongen. De auteur gaat bij de meeste liederen uit van een Bijbels verhaal, zoals bv. Jona, Nabot, Elia en David en Abigaïl.

Jammer dat de auteur van het lied bij het verhaal van de wijzen uit het Oosten uitgaat van de mythe dat het om drie wijzen gaat. Dat is niet in de Bijbel terug te vinden.

Het boek wordt opgeluisterd door prachtige werken van kunstenares Jeltje Hoogenkamp. Ze weerspiegelen het beeldend taalgebruik van de auteur.

Gelukkig ben je

Waar is God in de crisis

De vragen op de voorkant van dit boek komen samen bij Jezus, toen Hij in zijn diepste crisis aan het kruis hing. Naar aanleiding van Jezus’ woorden en de houding van zijn hart schrijft Reinier over onze vragen en de houding van ons hart in een crisis zoals we die nu meemaken. We zijn in de diepste crisis daarom nooit op voor God onbekend terrein. Op navolgbare manier leidt Reinier ons langs het diepmenselijk lijden van Jezus en doet daarbij oog-openende uitspraken. Jezus’ keus voor reactie op of negeren van wat er wordt gezegd, geschreeuwd of gedaan wordt daarom richtinggevend voor onze reactie. Reinier zegt: Wat je nooit kan worden afgenomen, is de vrijheid om je houding te bepalen ten opzichte van wat je overkomt. Niets en niemand kan jou dwingen in hoe jij je innerlijk opstelt. Wijze mensen erkennen hun emoties, onderdrukken die niet, maar verliezen zich er ook niet in en kunnen ze loslaten. Reinier doet als geen ander wat alle theologen zouden moeten doen. Mij laten zien wat Jezus’ leven en sterven werkelijk betekent in mijn eigen leven. Herkenning en verademing, dat is wat het met mij doet en daar dank ik hem voor. Het maakt mijn vertrouwen op God groter.

De instelling

Bert en Bram werken allebei als geestelijk verzorger in een huis voor geestelijk gehandicapten, ergens in het oosten van het land. De ene zorginstelling is katholiek en de andere protestant. In de jaren negentig van de vorige eeuw, verandert er veel in de zorg. Ouders willen langer voor hun verstandelijk gehandicapte kinderen zorgen en als ze toch naar een tehuis gaan, willen ze meer te zeggen hebben. Dit zorgt ervoor dat beide instellingen meer moeten samenwerken. Maar Bert en Bram doen de pastorale zorg voor hun mensen ieder op een eigen manier. Hun karakters en ideeën staan verdere samenwerking zodanig in de weg, dat één van hen ziek naar huis gaat.

Botsende karakters en conflicten op de werkvloer kunnen zorgen voor een boeiend boek. Maar het is Hans Garritsen niet gelukt. Hij volgt met name één hoofdpersoon, Bert. In een aantal hoofdstukken vertelt Bert zijn verhaal in de ik-vorm. Het wordt afgewisseld met flashbacks uit zijn leven, waardoor ik als lezer het gevoel heb, dat ik word meegenomen in een therapiesessie. Maar de schrijver doet het niet consequent. Er zijn ook hoofdstukken die allemaal aangeduid worden met Romeinse cijfers, die vanuit een alwetende verteller worden beschreven, waarbij Bert observerend wordt beschreven. De gebeurtenissen lezen bijna als verslagen en worden uiteindelijk saai.

20148

Recensie

Jouw waardering

20147

Recensie

Jouw waardering

20146

Recensie

Jouw waardering

20145

Recensie

Jouw waardering

20144

Recensie

Jouw waardering

20143

Recensie

Jouw waardering

20142

Recensie

Jouw waardering

20141

Recensie

Jouw waardering

20140

Recensie

Jouw waardering

20139

Recensie

Jouw waardering