Boekenmening

Henk Bakker heeft dit boek over Jezus, voluit mens en Jood, geschreven met twee bedoelingen. Hij wil de lezer informeren over de bronnen die we over het leven van Jezus hebben. De tweede bedoeling is een poging om een reconstructie en een interpretatie te geven van opvattingen die in de loop van de eerste eeuw over Jezus zijn ontstaan, zich daarbij baserend op discussies die gaande zijn. In het eerste deel van het boek vat hij onderzoeken samen die belangrijke bouwstenen voor het onderzoek naar de historische Jezus hebben aangedragen. Om vandaaruit het tweede deel van het boek te schrijven, waarbij hij de bronteksten belicht. Na deze twee delen volgt een samenvatting van zijn bevindingen.

Het gaat in de geschiedenis van Israël en Jezus om God die tot zijn volk komt. Jezus wordt voorgesteld als de nieuwe David, koninklijk. Als de nieuwe Mozes, een nieuwe weg tot bevrijding voorafgegaan door een nieuwe Elia, voorgesteld door Johannes. Er worden in de eerste eeuw verschillende accenten gelegd op de betekenis van Jezus, als zoon van God en knecht van God. Die begrippen worden door zijn optreden opgerekt en opnieuw geduid. Vanaf Jezus is het niet meer mogelijk om zonder zijn woorden en daden nieuwe inzichten over God de Vader naar voren te brengen. Deze stelling vind ik het meest indrukwekkend van dit boek. Ik heb die zin nog een keer gelezen en denk er nog over na. Vanaf Jezus is het niet meer mogelijk om zonder zijn woorden en daden nieuwe inzichten over God de Vader naar voren te brengen. Deze visie van Jezus stond niet op gespannen voet met de Joodse belijdenis: Hoor Israël, hoor want de Heer onze God is Een. Dit legt de schrijver uit. Toen de kerk zijn Joodse wortels los ging laten, ontwikkelde zij zich tot een geestelijke replica van de tempel, met priesters en bijbehorende symbolen. Dit kon makkelijk gebeuren, omdat de Joodse tempel was verwoest.

Henk Bakker zet uiteen dat historische reconstructie en narratieve betekenisgeving niet los van elkaar kunnen worden gezien. Door de verhalen zien wij wie Jezus werkelijk is. Een opmerkelijke en belangrijke conclusie is ook: De christelijke kerk heeft een Joods historische bedding nodig, niet alleen bij haar tekstuitleg, maar ook bij haar handelen in het heden.

Een andere conclusies is dat in geloofszaken, ervaring altijd aan de theorie voorafgaat. Er kan geen theologie, Godsleer, zijn zonder contextuele theologie, het kennen van God in de gebeurtenissen en geschiedenissen. Hetzelfde geldt voor de leer van Christus.

Dit is een belangrijke conclusie en een tegenbeweging voor het theologiseren bij de Bijbelse bronnen vandaan.

Ik heb met veel belangstelling voornamelijk het tweede deel van dit boek gelezen, juist omdat de auteur daar de bronnen zelf laat spreken en de verschillende invalshoeken van de (Bijbel)schrijvers en geschiedkundigen uit die eerste eeuw laat zien. Hoewel het eerste deel van zeer groot belang is als je kennis wilt nemen van de theologische discussie over Jezus. Dan is dit een mooie en brede inleiding op dat vraagstuk.