Vuur dat nooit dooft

René en Almatine zijn duidelijk over de aanpak die ze hebben gevolgd om het gesprek over seksualiteit binnen de kerk te voeren. Zij richten zich op mensen die zich bezighouden met vraagstukken betreffende de seksualiteit. Zij voeren een vierdelige taak op: onderzoekend, interpreterend, normerend en praktisch en richten hun boek daarnaar in. Zij laten bij elk te behandelen item meer mensen aan het woord. In hoofdstuk 5 reiken ze een theologisch raamwerk aan, dat zij ‘verlangen’ noemen: De bril waardoor de informatie in dit boek tot de lezer zou moeten komen. Deze bril spreekt de schrijvers aan om verschillende redenen en laat een indruk van objectiviteit of - zo je wilt - een positieve neutraliteit achter. Maar niets is minder waar. Waar zij spreken over het ontwikkelen van een nieuwe theologische taal over de redelijk nieuwe wetenschappelijke ontwikkelingen op het gebied van seksualiteit, verzwakt het hanteren van sommige spreek- of taalstijlen deze indruk.

Op bladzijde 30 spreken ze over recht kunnen doen aan de grote verscheidenheid waarop mensen hun seksualiteit tot expressie brengen, terwijl de diversiteit van de mensheid voor 99,6 procent neerkomt op die van vrouwelijk en mannelijk en 0,4 procent verschillen vertoont waarbij verschillende genoemd worden onder de termen ‘syndroom’ of ‘deficiëntie’. Zelfs als zij uitgebreid berichten over polyamorie blijkt dat 0,03 procent van de Amerikaanse bevolking te betreffen. (150.000 mensen op de 131 miljoen). De schrijvers spreken over: heel moeilijke thema’s, heel andere mogelijke lezing van Bijbelteksten, dat er door de eeuwen heen heel verschillend is gedacht over erotiek, dat Thomas heel negatieve uitspraken over vrouwen heeft gedaan, op het licht dat wetenschappen laten schijnen op de complexe fenomenen van seksualiteit. Het woord ‘diep’ scoort hetzelfde effect: diepe wederkerigheid, diepe lichamelijke expressie. Pleitend voor een taal om bruggen te kunnen slaan, is het vervreemdend dat de schrijvers zelf bijvoeglijke naamwoorden gebruiken die daaraan geen recht doen. Maar natuurlijk kun je niet objectief zijn, dat begrijpt ieder mens. Je neemt jezelf als schrijver mee in je onderzoek en verslag. Zo nemen de schrijvers onderzoeken van het lobby-instrument Rutgers serieus. Zie mijn recensie van Seks voor iedereen van Arjet Borger (hoe Nederland niet over seks praat), en haar opmerkelijke bevindingen over dit instituut.

Het voert voor mij te ver om te stellen dat het seksistisch is dat het mannelijke uitgangspunt is in de christelijke traditie. Je kunt stellen dat je wetenschappelijke inzichten serieus neemt, maar realiseer je je dan dat het grootste deel van de wetenschappelijke inzichten gebaseerd is op aannames, vooronderstellingen, zelfs geloof. Ook de wetenschap is niet objectief maar is beïnvloed door de cultuur. Ik ben van mening dat de schrijvers de onderzoeken een andere waarde toekennen dan die het toekomt.

Het lijkt de schrijvers te ontgaan dat de allereerste kerk bestond uit Joodse mensen, die een Joodse cultuur met zich meenamen. De allereerste gemeenten waren op zijn minst overwegend Joods en daarna kwamen de gemeenten met zowel Joodse als Griekse mensen. Ik mis in dit boek de kijk vanuit de Joodse cultuur in die tijd.

Ten slotte mis ik de notie van gezondheid en veiligheid in de expressie van seksualiteit. Erger nog: de veiligheid die vorm vindt in de puritybeweging in Amerika, wordt met suggestieve bewoordingen veroordeeld en verworpen (incestueus en onderdrukkend).

De benadering met de bril van ‘verlangen’ van het onderwerp seksualiteit doet mijns inziens tekort. God ging bij zowel schepping als wetgeving uit van gezondheid en veiligheid voor ‘zijn mens’. Het uitgangspunt moet vertrouwen zijn. Hij is te vertrouwen in alles wat Hij heeft geschapen en wat Hij heeft bedoeld.

De schrijvers stellen dat zij in de antropologische reflectie laten zien hoeveel er veranderd is in relatie tot wat normatief is in het kader van gezinsstructuren. Maar zij laten buiten beschouwing dat dit pas de laatste zestig jaar aan het veranderen is en in een klein gedeelte van de maatschappij. Wat is er veranderd? Dient het werkelijk het Goddelijke verlangen? Overigens is een zwaarwegend uitgangspunt van de schrijvers dat God naar zijn mens zou verlangen. Dit is een deel van de waarheid. Jezus zegt: “Wie tot Mij komt, zal ik niet uitwerpen.” De voorwaarde is: Tot Jezus gaan. Hier staat het vertrouwen op Hem in het middelpunt. Hij heeft zijn mensen zo liefgehad, dat Hij zijn leven heeft gegeven. Deze liefde gaat boven de seksualiteit uit, die in het boek ook liefde wordt genoemd. Niet om de verwarring nog groter te maken.

Dan staan er nog een paar verduidelijkingen in het boek die storend zijn, juist omdat theologen dit schrijven. Abraham zou al met Ketura getrouwd zijn geweest terwijl Sara nog leefde, maar er staat duidelijk in de Bijbel dat dit na het sterven van Sara is gebeurd. Abrahams en Jakobs huwelijk vonden plaats lang voordat de Mozaïsche wet er was, waarin huwelijk met verwanten en buitenlandse vrouwen verboden werd. Mozes trouwt met Sippora zelfs voordat hij de wet ontvangt.

Aan het eind van het boek is de bronvermelding te vinden en de lijst van noten.

Vuur heeft nuttige en verwoestende eigenschappen. Het is maar wat je ermee doet en wat je ermee beoogt. De titel doet recht aan het onderwerp en het is echt een moedige daad om met deze onderwerpen aan de slag te willen gaan. Of het dat uitwerkt wat Almatine en René voor ogen hebben, dat zou je kunnen verlangen.