Deze historische roman gaat over een misdaad die nooit is opgehelderd en die in een verzonnen setting in de proloog wordt neergezet. Arie de Ruiter heeft om dit gegeven een levensverhaal bedacht en dat leven in de vreselijke jaren van de beide wereldoorlogen een rol laten spelen. Het verhaal is chronologisch opgebouwd en kabbelt mee in de stroom van de gebeurtenissen. Die gebeurtenissen zijn gruwelijk en ingrijpend. De oorlog verwoest mensenlevens. Luc Verhulst is een vluchteling uit België, die samen met zijn moeder naar Nederland vlucht nadat de Duitsers hebben huisgehouden. Hij voelt zich nergens echt thuis. Niet in het vluchtelingenkamp en later ook niet in het dorp in Zuid-Holland waar ze zich mogen vestigen. Luc krijgt werk en wil dolgraag door mensen om zich heen geaccepteerd worden. Daardoor maakt hij een paar grote fouten. In de climax van zijn wanhoop vermoordt hij iemand om vervolgens een klein bedrag buit te maken. Vanaf dat moment is zijn leven een oorlog op zich. Hij leeft een compleet dubbelleven. In zijn binnenste is daar elke keer de moord en aan de buitenkant wil hij iemand zijn die gerespecteerd wordt en doet daar zijn uiterste best voor. Hij krijgt zelfs een paar vrienden. Toch blijft zijn daad zijn leven verwoesten en neemt hij weer verkeerde beslissingen.
Omdat het boek in de hij-vorm is geschreven, vind ik het moeilijk om mij met de hoofdpersoon te vereenzelvigen, ondanks het lezen van de persoonlijke worsteling van Luc. De zwijgcultuur, de vervreemding, de niet genomen verantwoordelijkheid, de onmacht daartoe, die zijn mij vreemd. De uiteindelijke climax van de gebeurtenissen lijkt een logisch gevolg maar is toch schokkend.
Toch zet dit boek aan tot denken. Zelfs de laatste zin is een rationalisatie. Deze rationalisatie is typerend voor de hoofdpersoon. Hoeveel kansen moet je krijgen om in te zien dat er maar een weg is om van je verleden af te komen? Luc heeft zijn kansen nooit gegrepen. Daarom is het boek deprimerend. Hij kreeg van diverse mensen de weg tot verlossing aangereikt en toch heeft hij het noch begrepen noch aangegrepen om eindelijk in verbinding te kunnen komen met zichzelf en de mensen om hem heen. Dat gegeven is nog het meest schokkend van alles. Hebben de generaties voor ons niets begrepen van het echt goede nieuws terwijl zowel Holland als Vlaanderen bol stonden van de kerken? Misschien is dit wel de kern van het boek. Zo godsdienstig en zo niet in de dienst aan God levend. Het zwijgen, het taboe, de enorme vooroordelen, het kneuterige, het benauwde en de enorme voedingsbodem voor het doen van dingen die het daglicht niet kunnen verdragen.
Als de schrijver de bedoeling had dit voor te stellen, heeft hij het knap gedaan. Onder het voortkabbelende leven is het heftig, schokkend, hemeltergend en triest.
Geef een reactie