Schimmenspel

Met Schimmenspel zoomt schrijfster Marguerite Poland in op slechts een aantal jaar van de Zuid-Afrikaanse geschiedenis, tegen het einde van de 19de eeuw. Belangrijke gebeurtenissen van toen bepalen het lot van hele generaties daarna. Het missiewerk van de Anglicaanse kerk zorgt ervoor dat stammen in de binnenlanden kans krijgen om zich te ontwikkelen. Er ontstaat een intellectuele generatie die mondig wordt en wat ze geleerd hebben combineren met hun cultuur van oudsher. De veepest brengt enorme schade toe aan de traditionele vorm van het in stamverband leven. De jongens van het platteland worden geronseld om in de mijnen te gaan werken, die net ontdekt zijn. En dan is daar ook nog die Grote Boerenoorlog die het land verdeelt…

Schimmen staan onder andere voor de betekenis van voorouders in de Xhosa-cultuur. Maar je kunt ook aan andere vormen van bijgeloof en traditie denken. Met een historische roman kun je schimmen een stem geven en Marguerite Poland heeft een boeiende manier gevonden om iets van haar eigen schimmen door te geven.

Hoofdpersoon is Walter Brownley, een betrouwbare dertiger, die ondanks zijn twijfels gaat werken op een missiepost in de Oost-Kaap. Hij organiseert diensten, geeft lezingen en leert Xhosa. Hij is een intelligent man en gebruikt zijn fantasie om een hopeloze liefde te kunnen overleven. De alwetende verteller volgt Walter Brownley op de voet, maar verdeelt haar aandacht ook over de gezinsleden van liefdevolle, barmhartige Vader Charles en zijn vrouw Emily met haar onbuigzame victoriaanse instelling op de missiepost. Ze hebben twee kinderen, de temperamentvolle Frances, die in haar spel niet onderdoet voor de jongens om haar heen en de stille Crispijn, die minder goed kan leren, maar intuïtief aanvoelt hoe te overleven in de natuur en tussen zijn Xhosa-vrienden. Dan is daar nog dominante Victor, een neef, die in de vakanties altijd op de missiepost is. Tot slot hangt Benedict bij het gezin. Hij is een Xhosa, die te vondeling is gelegd. Zijn opleiding wordt betaald door een rijke vrouw uit Engeland. Deze vier kinderen groeien samen op en moeten ieder op hun eigen manier ontdekken wat hun bestemming is en hoe ze hun hart kunnen volgen.

Het is een boek om je in te verliezen, langzaam maar zeker. Vooral in het begin lijkt het verhaal te vertragen doordat veel gebeurtenissen uitvoerig worden verteld. Je raakt daardoor vertrouwd met het wel en wee van een missiepost en de onvermijdelijke dilemma’s als je woont op de rand van een heidense cultuur; wat neem je van elkaar over? Waar ligt de grens met traditionele rituelen?

Als Victor, Crispijn en Francis de missiepost verlaten en Walter Brownley een andere missiepost krijgt, verspreidt het verhaal zich als een olievlek over het land. De lezer krijgt daardoor meer details over de onterende gevolgen van de veepest en schandelijke praktijk rondom het werk in de mijnen. Daarnaast weet Marguerite Poland heel scherp zaken over het geloof, de tradities en de manier waarop mensen zich tot elkaar verhouden in haar roman te verwerken. Daardoor lees je iets waar je over na wilt denken en met anderen over in gesprek kunt gaan. Ten slotte is het verlangen naar liefde van de eenzame Walter zo schitterend verweven in de pagina’s van Schimmenspel, dat het lezen van deze roman je niet onberoerd laat. Aanrader!