Pia Desideria

Pia Desidera is een populair en klassiek werk uit de 17^de eeuw, geschreven door de jezuïet Herman Hugo. Het behandelt de innerlijke strijd van de ziel die naar een diepere relatie met God verlangt, maar zich gevangen voelt in de wereldse verleidingen en eigen zwakheid. Elk hoofdstuk bevat een prachtige emblematische gravure (geïllustreerd door Boetius à Bolswert), een motto en een poëtisch gedicht of reflectie. Elk embleem verbeeldt op een unieke en symbolische wijze een thema zoals nederigheid, liefde voor Christus of de vergankelijkheid van het aardse leven. Hierbij ligt een sterke nadruk op bekering, zelfverloochening en het verlangen naar een mystieke vereniging met God. De stijl is hierbij typisch barok; gepassioneerd, overvloedig en vanuit een vurig verlangen geschreven.

Moeten we dit boek alleen zien als historisch interessant of geeft het ook nog inzichten die voor vandaag relevant zijn? Hoewel het taalgebruik en de allegorische beelden misschien wel ver buiten onze belevingswereld liggen, herinnert Pia Desidera ons aan het belang van de binnenkamer, van stilte en bezinning. De ziel staat centraal en wordt aangespoord om te onderzoeken waar ons verlangen nu echt ligt? Ook ligt er een oproep in om voorbij het aardse en tijdelijke leven te zoeken naar een relatie met God, vanuit nederigheid, liefde en trouw. Dat is soms worstelen, een innerlijke strijd tussen comfort en verantwoordelijkheid of tussen tijdelijkheid en eeuwigheid. Het loslaten, overgeven en in vertrouwen je toewenden, zijn ook lessen die we vandaag misschien wel hard nodig hebben. In onze huidige beeldcultuur helpt juist dit boekje ons om niet oppervlakkig naar beelden te kijken, maar juist op zoek te gaan naar de diepe lessen die ons in symbolen aangereikt worden.

De hoofdstukken zijn kort en de gravures heel beeldend, maar toch is dit voor de moderne lezer geen makkelijk boek om te lezen. De teksten bevatten een diepe religieuze inhoud, met veel verheven taal, meerdere associatiesprongen en veel verwijzingen naar de Griekse mythologie. Maar zoals dit boek mogelijk in oorsprong bedoeld was om jongere leerlingen uit te dagen tot verdieping en bezinning, nodigt dit ons ook uit om meer te verdiepen in de klassieke schrijvers en de historische context.

Tekstueel gezien is het boek een prachtige vertaling vanuit het Latijn. De vertaling is geen letterlijke vertaling, maar Jan van den Boom heeft het werk vertaald met veel oog voor betekenis, toon en vlotheid in het metrum. Uit het woordgebruik, de dichtvorm en de motivering blijkt dat hij zorgvuldig te werk is gegaan. Ook biedt hij regelmatig uitleg over de inhoud en zijn keuzes, wat een prettige aanvulling is op de inhoud. Hij heeft deze oude tekst goed leesbaar weten te maken, zonder de inhoud en de diepgang te verliezen.

Het boek biedt uiteindelijk een indrukwekkend beeld van de spiritualiteit, religieuze kunst en cultuurgeschiedenis van de 17^de eeuw, maar voor wie aandachtig leest ook een rijke les voor vandaag.