Dit boek van Evelyn Underhill uit 1911 wordt gezien als het standaardwerk op het gebied van spiritualiteit. In dit uitgebreide werk, dat pas in 2022 door Jean-Jacques Suurmond vanuit het Engels in het Nederlands is vertaald, wordt uitgelegd hoe God werkzaam is in mensen. Niet binnen het gangbare kader van het woord en theologie maar vanuit een levenswijsheid die gebaseerd is op de persoonlijke mystieke ervaring.
In het eerste deel van dit boek werkt Underhill het begrip mystiek uit. In de mystiek wordt op een unieke en creatieve manier gezocht naar een brug tussen Schepper en schepping. Het gaat daarbij uit van de grondgedachte dat God Zich wil belichamen in alles en iedereen. De relatie tussen mystiek, psychologie en theologie wordt hierbij beschreven.
In het tweede deel wordt de mystieke weg van ontwaken, loutering, verlichting, de donkere nacht en de eenwording met God uitgewerkt. Op de mystieke weg lijdt de mens vooral aan zichzelf en moet zij bevrijd worden van elk oordeel en de illusie om uiteindelijk God te vinden en één te worden met Hem. Underhill beschrijft deze spirituele ontwikkeling aan de hand van kleurrijke en levendige getuigenissen van grote mystici. Hun ervaringen getuigen van een andere werkelijkheid, die niet altijd met de dagelijkse zintuiglijke realiteit overeenkomen. Met enkele intermezzo’s wordt het ervaren van stemmen, visioenen, contemplatie en extase en vervoering verduidelijkt. Het boek eindigt uiteindelijk met een historisch overzicht van meerdere grote mystici.
Alleen al van historisch oogpunt bezien is dit boek een aanrader. Het is een mooie weergave hoe door de eeuwen heen mensen in hun zoektocht naar God hun ervaringen hebben geuit. Ook is het heel verrijkend om, gekleurd door rationaliseringen vanuit kerk en theologie, voor het persoonlijke geloofsleven een diepere ervaringsdimensie te verkennen. Echter, het gevaar voor eenzijdigheid is aanwezig. Het centraal stellen van de menselijke ervaring om tot God te komen, biedt mogelijk ruimte aan speculatieve inbeelding en misleiding. De toets die Underhill hierbij geeft, is dat de ervaring moet leiden tot dienstbaarheid.
De mens zoekt en worstelt op eigen kracht naar God waarbij het offer van Jezus als weg naar de Vader niet altijd in het zicht blijft. Hoewel binnen het instituut kerk bij het verlangen naar geestelijke groei mogelijk ook andere ervaringsniveaus meer ruimte zouden kunnen krijgen, blijft na het lezen van dit boek een zoektocht over naar een evenwichtige balans tussen theologie, geloof en ervaring.
De vertaling van het boek is goed geslaagd. Jean-Jacques Suurmond legt duidelijk uit hoe hij bij het vertalen te werk is gegaan. Naast vertalen heeft hij de tekst hier en daar van de nodige franje ontdaan en soms bewerkt naar hedendaags Nederlands. In de voetnoten worden door hem ook regelmatig eigentijdse schrijvers en mystici aangehaald. Het geheel biedt een vlotte en leesbare indruk met een duidelijke relevantie voor vandaag.
Geef een reactie