In een land zonder vogels

‘In een land zonder vogels’ is een roman die zich afspeelt in de toekomst. Wanneer precies is onduidelijk want er zijn ingrijpende dingen gebeurd. Niet alleen is het klimaat extreem veranderd maar Adam Burger, de verteller in dit boek, leeft niet meer in een democratie zoals wij die kennen. Na de Wending waarin ook het bestuur geprivatiseerd werd, is er een machtsovername van de Koreanen die ook een andere jaartelling hebben ingevoerd. Adam Burger, ooit een dienstplichtige in het A-tijdperk (Apartheid in Zuid-Afrika) is zo oud dat hij niet meer weet welk jaar het is. Maar het land zonder vogels is onmiskenbaar Zuid-Afrika. Door de extreme ijstijden zijn rijke vluchtelingen uit het Noorden met cruiseschepen naar het Zuiden gebracht. Ze wonen in wijken die ommuurd zijn met hoge hekken en hebben niets te klagen.

Adam Burger is aan de kust van Zuid-Afrika. Hij heeft de behoefte om zijn verhaal te vertellen. Er zijn twee verhaallijnen, waarvan één cursief gedrukt is. Daarin kijkt Adam in de taal van herinnering terug op zijn leven dat hij deelde met Sybille, zijn vrouw. Zij heeft via de overheid een dodelijke injectie gekregen omdat ze zonder vergunning een Bijbel had. De andere verhaallijn is minder poëtisch, korte zinnen in de tegenwoordige tijd en daarin volgen we Adam Burger in het hier en nu. Zijn dagelijks leven komt in een stroomversnelling als hij wordt betrokken bij het verzet tegen de econocratie, de bestuursvorm die dan gangbaar is.

De roman bestaat uit drie delen. In het eerste deel ‘Fladderen’ worden de twee verhaallijnen nog met elkaar afgewisseld. In het tweede deel ‘Vliegen’, neemt de actie het over en is er geen tijd meer voor reflectie. Adam Burger wordt gevraagd als arts om te helpen op een geheime locatie om een van de verzetshelden te opereren. De Gardisten (geheime politie) komen erachter en er ontstaat een wilde achtervolging met een dramatische ontknoping in deel drie ‘Landen’. Hier komen de reflecties van Adam Burger weer terug maar het is de vraag of de lezer dan genoeg van Adam weet om zijn daden te kunnen begrijpen.

‘In een land zonder vogels’ schetst een toekomst zoals die zou kunnen zijn. Niet alleen de elementen van klimaatverandering maar juist de uitholling van de democratie, het creëren van een nieuwe veilige samenleving waarbij iedereen het goed krijgt en hoe we daar komen, klinkt logisch. Adam Burger realiseert zich te laat hoe onverschillig hij was ten opzichte van al die veranderingen. Juist dat zorgt voor kippenvel. “Zo is de mensheid, als wij het maar goed hebben, stellen we bij de rest niet te veel vragen.”

Harry Kalmer was een Zuid-Afrikaanse schrijver. Hij schreef voornamelijk in het Afrikaans en heeft meer boeken en toneelstukken op zijn naam staan. Iemand typeerde Kalmer als een auteur die buiten de box schrijft. Hij was niet Afrikaans genoeg voor zijn Afrikaanse lezerspubliek en toen zijn boeken in het Engels vertaald werden, beschouwden ze zijn boeken als te Zuid-Afrikaans voor buitenlandse lezers.

‘In een land zonder vogels’ is een boek dat wel degelijk de landsgrenzen van Zuid-Afrika overstijgt. Hoewel ik er typische Zuid-Afrikaanse dingen in herken, zoals de namen van supermarkten, de gewoonte om naar de kust op vakantie te gaan en het wonen achter hoge hekken voorzien van alle comfort, appelleert een land zonder vogels aan iedere wereldburger, zeker aan hen die onverschillig tegenover de maatschappelijke problemen staan. Het heeft een vlotte schrijfstijl, korte zinnen en veel dialoog waardoor het makkelijk leest. Hier en daar zijn er mooie zinnen die een diepere laag verraden.