Het Israëlisme en de plaats van Christus

Meer dan tien auteurs (theologen) hebben een bijdrage geleverd aan dit boek. Zij hebben zich gebogen over de christocentrische interpretatie van Bijbelse profetie. Hieruit kun je opmaken dat zij allen overtuigd zijn van de overheersende positie van Christus in heel de Bijbel, zowel in het Oude als Nieuwe Testament. Vanuit deze basis willen zij hun kennis met ons delen. Het belangrijkste onderwerp daarbij vormt de positie van Israël, of anders gezegd, het Joodse volk. Hebben velen Israël niet losgemaakt van Christus? Of heeft God met dit volk een andere weg? In het voorwoord staat een belangrijke opmerking: De auteurs willen met dit boek niet ‘het laatste woord’ hebben, maar een waardevolle bijdrage leveren aan de theologische reflectie op Israël. Uitgangspunt is hierbij: ‘Voor het evangelie zijn alle volken gelijk.’

Het boek is moeilijk te beoordelen. Dit komt doordat er dertien auteurs aan het woord komen. Hun schrijfstijl varieert, maar ook hun visie op het onderwerp. Ik ga geen namen noemen, maar er zijn schrijvers die liefdevol en begripvol overkomen naar anderen; helaas kom ik ook koppigheid en onbegrip tegen. Ik heb moeite met de stelligheid waarmee de visie van een man als bijvoorbeeld Calvijn voor waarheid wordt aangenomen. De Bijbel moet altijd de leidraad zijn en niet een kerkvader. Bij het lezen van dit boek heb ik dan ook de Bijbel erbij gehouden. En ik kan niet anders dan concluderen dat niet alles wat in het Oude Testament genoemd wordt, vervuld is in Jezus Christus.

Mooi is de uitleg van Christus en het beeld van de tempel. ‘Ik maak Mij een geestelijke tempel, op de kostbare Hoeksteen gebouwd,’ zegt een bekend opwekkingslied. Dit wordt door de auteurs van harte onderschreven. En als de tempel niet letterlijk genomen moet worden, waarom dan wel het land of Jeruzalem? Toch heb ik de indruk dat er te veel vergeestelijkt wordt. Soms worden we verrast met heel letterlijke vervullingen, denk bijvoorbeeld aan de ezel waarop Jezus door Jeruzalem gaat. Voordat dit werd vervuld, leek het wellicht ondenkbaar dat dit letterlijk bedoeld was. Ik ben er dan ook voorstander van om teksten die niet erg duidelijk zijn, te laten staan zoals ze geschreven zijn en er niet direct een interpretatie aan te hangen.

In het hoofdstuk van Chapman komen veel profetische teksten voorbij. Hij is vooral bezig om uit te leggen dat het niet op deze tijd kan duiden. Wat ik mis is de uitleg van wat er dan wel in het huidige Israël aan de hand is. Immers, je kunt niet ontkennen dat er dingen gaande zijn. Hoe leg je dit uit zonder de Bijbel ter hand te nemen? Heeft God dan geen deel aan wat er gaande is? Hierover wordt gezwegen. Er wordt alleen theoretisch uitgelegd dat het geen vervulling van profetie kan zijn. Wat doen we dan met een tekst van Paulus in Romeinen 11: ‘een gedeeltelijke verharding is over Israël gekomen, totdat de volheid der heidenen binnengaat en aldus zal gans Israël behouden worden, gelijk geschreven staat: De Verlosser zal uit Sion komen, Hij zal goddeloosheden van Jakob afwenden. En dit is Mijn verbond met hen, wanneer Ik hun zonden wegneem.’ Deze tekst en meerdere uit Romeinen 11 worden in dit hoofdstuk uitgelegd, waarbij de auteur Robertsen zover gaat dat hij stelt dat met ‘gans Israël’ alle gelovigen worden bedoeld. Dat is een interpretatie die ik echt niet kan onderschrijven. Er zou dan staan: ‘er is een verharding over de gelovigen gekomen, totdat de volheid van heidenen is binnengegaan en dan zullen de gelovigen behouden worden.’ Overigens wordt niet verteld wat met de volheid der heidenen wordt bedoeld. Ik heb hierbij de kanttekeningen van de Statenvertaling gebruikt, maar deze gaan evenals ik, uit van de idee dat met Israël het Joodse volk wordt bedoeld.

Joost van Meggelen gaat in op wat het betekende dat in Handelingen gevraagd wordt of Jezus in die tijd voor Israël het koningschap zou herstellen. Hij legt een connectie met de term ‘Koninkrijk van God’ of ‘Koninkrijk der hemelen’. Waar de volgelingen van Jezus nog heel aards denken, moeten wij ons richten op het feit dat het koningschap daar is, waar Jezus is. Dit wordt vooral heel duidelijk wanneer de Heilige Geest wordt uitgestort. Helder en duidelijk uitgelegd.

D.A. Miller benadrukt dat hij in geen enkel opzicht wil stellen dat de kerk een vervanging is van Israël. In onze tijd horen we charismatische leiders dit vaak zeggen. Hierbij spreken ze van ‘de vervangingstheologie.’ Auteurs zoals de schrijvers van de essays in dit boek worden hier vaak van beschuldigd; alsof ze tweederangs christenen zijn, vanwege hun christocentrische visie. Deze auteurs geloven dat Jezus het Israël van God is. Gods beloften aan het fysieke Israël zijn vervuld in Hem. Daarmee is Gods belofte om het land aan Israël te geven, vervuld. Wat opvalt is dat Miller vaak woorden gebruikt als: ‘ik verwacht’ ‘ik hoop’ ‘ik ben ervan overtuigd’. Hij onderbouwt het niet duidelijk vanuit de Schrift.

Mijn waardering voor dit boek ligt in het feit dat het evangelie duidelijk is: Jezus Christus is de beloofde Messias. Daar ligt ook in het Oude Testament de nadruk op. De eerste christenen hadden het Nieuwe Testament nog niet en kwamen tot geloof door de wet en de profeten; denk bijvoorbeeld aan de kamerling. Daarom kan ik de auteurs als broeders in Christus zien. Maar het boek is niet volledig. Vooral wordt geprobeerd aan te tonen waarom de visie op Israël van veel christenen onjuist is. Wat ik mis is een uitleg van teksten die mijns inziens wel duidelijk op Israël slaan. Zoals het noemen van alle stammen in Openbaring en zo zijn er nog veel teksten. Ook mis ik de uitleg van de geschiedenis. Ik heb altijd geleerd om de actualiteit naast de Bijbel te houden. Als we dan de laatste 150 jaar van Israël bekijken, kunnen we niet ontkennen dat er iets gaande is. Immers, als christenen geloven we niet in toeval. Er is dus sprake van de hand van God. De vraag is dan of deze hand van God anders is dan bijvoorbeeld de laatste 150 jaar van China waar we ook veel zien veranderen. Gelukkig mogen we het over één ding eens zijn: het Evangelie van Jezus Christus gaat over de hele wereld, en eens zal Hij wederkomen.

Ik heb met het schrijven van deze recensie gewacht tot ik mijn eerste reis naar Israël had gemaakt. Ik wilde graag weten of dat invloed zou hebben op mijn denken over het Joodse volk en het land Israël. Ik was onder de indruk van alles wat ik heb gezien. Het gaf me inzicht in het Woord van God en de geschiedenis van volk en land. Maar het maakte me ook wat verdrietig. Er was weinig van Jezus Christus te zien. De kerken die er waren, heb ik vooral bezig gezien met buigen voor beelden, rituele handelingen, het kussen van voorwerpen en stenen, en dat is dan een christelijke kerk. We verbleven in een Joodse wijk in Jeruzalem. Ook daar veel uiterlijk vertoon van religie. Daarom nogmaals, hoewel mijn visie op het Joodse volk niet gelijk is aan die van de auteurs van dit boek, ik heb respect voor hen omdat zij Jezus Christus centraal zetten. Laten we met verwachting en hoop de terugkomst van onze Heiland afwachten en zien wat God nog voor profetieën in vervulling laat gaan.