Vanaf de eerste zinnen heeft de mysterieuze verteller die de geschiedenis van Donkerland en zijn familie doorgeeft mij in de greep. “Nergens in het heelal is er een plaats waar je voldoende afstand kunt nemen om je verhaal te vertellen en te kunnen zeggen: ‘Dit is de waarheid, precies zoals het is gebeurd.’” Daarmee is gelijk de filosofische toon van het verhaal gezet. Heel lang blijft onduidelijk wie de vertelster is en tegen wie ze het verhaal vertelt dat begint lang geleden in 1833 als de patriarch van Donkerland, Pieter de Witt vertrekt uit de Oostkaap en na een lange tocht door Zuid-Afrika, zijn stok plant in een stuk grond aan de rivier de Tugela in Natal. Hij claimt een stuk land vanaf de stok een half uur lopen in alle windrichtingen en bouwt Donkerland. Dit doet hij samen met Mafungwashe, een zwarte vrouw die hij tijdens zijn tocht op zijn pad is gekomen. Zij dankt haar leven aan hem en wordt zijn bediende. Hij noemt haar Eerste.
De vertelster van Donkerland kent de geheimen van de familie en alle belangrijke voorvallen in een generatie zijn ’een lang verhaal’. Zo ontdek je als lezer welke patronen er zijn en hoe de historische feiten van een land, zoals vijandschap tussen Boeren en Brit, de Grote trek, de oorlogen in Zuid-Afrika, de Grote droogte en crisis van de jaren 30, de opkomst van de Nationale Partij, de Apartheid en uiteindelijk de afschaffing daarvan grote sporen trekt in het bestaan van de familie de Witt en leiden tot dramatische persoonlijke gebeurtenissen op Donkerland. De nakomelingen van Eerste, de arbeiders zijn hier steeds weer bij betrokken. Negen hoofdstukken voor een tijdspanne van 156 jaar en zeven generaties.
Donkerland is in eerste instantie geschreven als een toneelstuk en later als een tv-serie. Hier en daar merk je dat nog aan terloopse opmerkingen en misschien ook doordat conflicten in enkele scènes worden weergeven. Gebeurtenissen waar anders hele boeken vol over worden geschreven, zijn nu samengebald in een hoofdstuk. Ik heb dat niet als een minpunt ervaren. Sterker nog: juist de grote lijn, hoe een familie zich ontwikkelt en reageert op zijn buren en de zwarte bedienden, maken dit verhaal indrukwekkend om te lezen. Daarbij komt dat, hoewel niet echt evenwichtig, ook de nakomelingen van Eerste hun stem hebben in het verhaal. Hoewel ze de taal van de familie de Witt moeten leren spreken (overigens kent de familie de Witt wel Xhosa en Zulu) blijken ze keer op keer op cruciale momenten belangrijke wijze levenslessen door te geven.
Donkerland is een toegankelijke mustread als je iets wilt begrijpen van hoe de geschiedenis van Zuid-Afrika mensen heeft gevormd.
Geef een reactie