Alle details in het boek 'Dit leven' maken het een historische roman bij uitstek. De papieren omslag van dit gebonden boek is een simpele groene kaft. De lange poëtische zinnen, die een verhaal beschrijven waarin feitelijk weinig gebeurt, zorgen ervoor dat ik letterlijk een tijdreis kan maken naar de negentiende eeuw. Ze brengen mij bij het sterfbed van een eenzame vrouw, op een boerderij waar schapen dwalen in het ruige landschap van het Roggeveld, een bergplateau langs de grote Karoo in Zuid Afrika.
In een eindeloze nacht vertelt ze haar familiegeschiedenis. Eerst is ze verward, maar dan komen de beelden uit het verleden. Ze realiseert zich dat de herinneringen het enige is wat ze nog heeft, ook al zijn die gebrekkig en dat ze daaruit het verhaal moet cijferen waarvan ze deel heeft uitgemaakt, om te begrijpen en zelfs te vergeven. Zo heeft ze een doel om haar verleden onder ogen te komen. De herinneringen komen soms met een enkel beeld en verdiepen zich dan. De herhaling van de zinsnede is bijna vanzelfsprekend alsof het geheugen echt zo werkt, althans voor haar. Mooi dat ook in de vertaling het poëtisch taalgebruik sterk overeind blijft staan:
"De maan is nog niet opgekomen, maar in de vale, verstrooide glans van de sterren herken ik de wereld van mijn jeugd, het wijde landschap van mijn leven, het kale vale land van struikjes en gruizig gesteente, het harde land van vorst, sneeuw en droogte. Bitter land waar ik ben geboren, schrale steengrond waar ze mijn graf zullen delven binnen het stapelmuurtje van de begraafplaats."
Ze is de jongste en enige dochter van een zachtaardige vader en een driftige moeder. Ze heeft twee broers en kijkt met haar ietwat naïeve kinderogen terug naar de dagen uit haar jeugd. Haar oudste broer Jacob trouwt met Sofie, maar vervolgens zijn het in haar herinneringen vooral haar andere broer Pieter en Sofie die samen zijn. De rivaliteit tussen de broers, een mysterieus ongeluk en een onverwachte verdwijning laten het meisje met grote vragen eenzaam achter. Haar leven gaat verder. Ondertussen onthult zich een tijdsbeeld van grofweg 1830 tot 1900, waarin het grondgebied van de familie wordt uitgebreid ten koste van de kleurlingen, een gemeente wordt opgericht, de kerk wordt gebouwd en daar omheen een dorp.
Haar leven passeert. Ze vertelt er open en eerlijk over, deelt haar twijfels en toch blijft ze een mysterie. Naïef, zonder ambitie, amper doortastend, maar haar positie aan de rand, als een stille getuige observerend, heeft ze zelf gekozen. Goed beschouwd is zij degene die het boerenbedrijf draaiende houdt. Dan is ze toch meer dan wat je op het eerste gezicht zou verwachten.
Op een gegeven moment lijkt het alsof de vrouw zich moet verantwoorden voordat ze kan sterven. Hoewel ze de gebruikelijk godsdienstoefeningen houden, Bijbellezen, bidden, belijdenis doen, avondmaal vieren en naar de kerk gaan, blijkt uit niets dat ze rekenschap moet af leggen voor de hoogste rechter, of dat anderszins geloof een rol speelt in haar leven. Uiteindelijk heeft ze geen angst om te sterven, maar dat komt omdat ze klaar is met haar verhaal en de vrede die ze daardoor krijgt. Zo blijkt aan het eind van dit leven de roman toch een heel postmoderne karakter te hebben.
Bijzonder dat een boek zo'n uitwerking kan hebben. Een aanrader!
Geef een reactie