De spannende dagen van de afscheiding.
Mocht iemand denken dat boeken over kerkhistorische onderwerpen per definitie saai zijn, dan zou hij ‘De afscheiding’ van Marcel de Jong moeten lezen. Heel uitnodigend vind ik zijn boek er niet uitzien, maar de inhoud is erg interessant.
De Jong verplaatst zich in de ‘vader van de afscheiding’, Hendrik de Cock, en vertelt diens verhaal. De Cock is aanvankelijk een predikant als heel veel andere. Hij ziet het christelijk geloof vooral als een manier om mensen vooruit te helpen, helemaal in lijn met het vooruitgangsoptimisme waarmee in die tijd vooral de elite was behept. Maar door gesprekken met bevindelijke gemeenteleden in zijn standplaats Ulrum, veranderen zijn inzichten. Hij gaat beseffen dat de hervormde ‘staatskerk’ zich ver heeft verwijderd van de leer en belijdenissen die officieel nog steeds haar grondslag vormen. Na het lezen van de werken van o.a. Calvijn gaat hij anders preken. Dit leidt tot een grote toestroom van kerkgangers, iets dat andere predikanten ergert. Op een oneerlijke manier wordt hij vervolgens afgezet, waarna hij aan de wieg komt te staan van een beweging van gelovigen die een voluit Bijbelse boodschap wil horen. Een beweging die vervolgens te maken krijgt met soms keihard politie-ingrijpen.
Marcel de Jong schrijft met vaart. Ook heeft hij zich goed gedocumenteerd. Saillant detail: hij noemt zichzelf atheïst. De vraag waarom hij juist over dit onderwerp schrijf intrigeert me. Hij schrijft met veel sympathie over de mensen van de afscheiding. Hij kijkt daarbij vooral naar hen als naar als een emancipatiebeweging van het armere, religieuzere deel van de samenleving. Dat was het zeker, en hij beschrijft de tegenstelling rijk/arm heel goed, maar hij heeft naar mijn bescheiden mening net wat te weinig oog voor het geestelijke karakter van de afscheiding. Zo is zijn uitleg van de predestinatieleer helaas te simplistisch. Dat neemt niet weg dat ik van dit boek heb genoten!
Geef een reactie