Batavia

Welke Nederlander heeft niet gehoord van de Batavia, dat pronkschip uit de Gouden Eeuw, hoogtepunt in onze vaderlandse geschiedenis? Jaren geleden stond ik op het dek van de replica van de Batavia, niet vermoedend welk een drama zich had afgespeeld rondom het originele schip.

Met zijn boek Batavia heeft de Australische Peter FitzSimons mijn beeld op de Nederlanders in de Gouden Eeuw in een ander perspectief gezet. Natuurlijk, er zijn in die eeuw grote daden verricht. Maar deze daden hadden ook een keerzijde. De woorden op de kaft geven deze dubbelheid mooi weer: bedrog, schipbreuk, moord, slavernij, moed.

Het boek beschrijft de eerste (en tevens ook de laatste) reis van de Batavia, de trots van de Verenigde Oost-Indische Compagnie. De schrijver schetst een beeld van het leven en van de onderlinge verhoudingen aan boord. De spanning aan boord loopt op, maar voordat het tot muiterij kan komen, loopt het schip vast op een rif. Al snel wordt duidelijk dat het schip niet meer te redden is en alles wordt in het werk gesteld om zoveel mogelijk opvarenden naar een nabij gelegen eiland te brengen. De gruwelijkheden die daar plaatsvinden onder leiding van Jeronimus Cornelisz tarten elke beschrijving.

FitzSimons heeft zich in zijn boek strikt gehouden aan twee primaire bronnen: het journaal van VOC-commandeur Pelsaert en een brief van de predikant van het schip. Op knappe wijze weet de schrijver deze historische feiten te componeren tot een boek dat zeer plezierig leest, hoewel de beschrijvingen van de vele misdaden die er begaan worden, afschuw opwekken. Het boek leest als een roman, terwijl het geen roman is. Door deze manier van schrijven krijg je als lezer een goed en historisch verantwoord beeld van wat zich aan boord en na de schipbreuk op het eiland heeft afgespeeld.