Wie omkijkt

Antoinette Schram

Jeanine Cummins heeft een verhaal over een moeder die haar zoon in veiligheid wil brengen, nadat zijn vader en heel haar familie is vermoord tijdens een familiefeest in Acapulco. De reis die deze Mexicaanse moeder maakt, volgt het gevaarlijke pad van zoveel migranten uit Midden-Amerika en heeft slechts één bestemming: de Verenigde Staten.

Het begint met een sterk staaltje actie. Kogels vliegen door de badkamer waar Luca net staat te plassen. Zijn mami (de roman heeft bijna op elke pagina Spaanse termen, die meestal wel duidelijk worden door het verhaal) Lydia komt in de badkamer en zij verstoppen zich in een douchecel, die amper bescherming biedt. Ze horen hoe ze worden gezocht door de bendeleden van het plaatselijke drugskartel, maar blijkbaar is deze verstopplek goed genoeg. Als de politie op de plaats delict komt, weet Lydia dat ze niemand kan vertrouwen omdat agenten meewerken met de kartels. Dus al vrij snel wordt de lezer meegenomen in een spannende thriller om te ontdekken hoe Lydia en Luca wegkomen uit Acapulco om het gevaar te slim af te zijn. Vooral Luca (8 jaar) is erg slim met zijn wonderlijke kennis over typografie.

Door middel van flashbacks krijgt de lezer gedoseerd informatie over het verleden van Lydia en zo wordt duidelijk dat zij bevriend was met Javier, de baas van het drugskartel. Lydia kan haast niet geloven dat zij bevriend was met de slechterik. Het geeft het verhaal even een extra dimensie, maar al gauw draait het alleen om overleven en leer ik Lydia kennen als een vrouw die overal gevaar ziet. Soms is dat goed te begrijpen. Het meeliften op de goederentreinen (voor migranten in Mexico een manier op lange afstanden te overbruggen) zijn invoelbaar spannend geschreven. Steeds is zij geschokt over wat zij meemaakt en ontdekt op haar vlucht naar de Verenigde Staten. “Vergeet niet om doodsbang te zijn.” zegt Lydia keer op keer. Het is net of de schrijfster door daar de nadruk op te leggen de lezer wil overtuigen van het gevaar maar op een gegeven moment is het niet overtuigend genoeg. Ik kreeg moeite om het boek uit te lezen alsof de reis te lang duurt omdat Jeanine Cummins alle facetten die migranten meemaken onderweg wil benoemen maar in ‘Wie omkijkt’ loopt het steeds weer goed af. Echte gevaren, zoals verkrachting en beroving gebeuren buiten beeld of net niet.  Over een aanranding die Lydia overkomt, wordt niet meer geschreven dan dat er een pink glijdt langs haar kruis. Goede actie-scenes zijn er in de laatste 200 bladzijden amper nog. Waar in het begin een alwetend verteller acteert, die afwisselend Luca en Lydia volgt en hun angsten deelt, vertelt hij later ook de verhalen van de mensen die Lydia ontmoet. Het voelt voor mij als een stijlbreuk. Literair vind ik het niet verheffend, daarvoor vind ik ook de karakters te cliché.

Ik had verwacht dat het lezen van dit boek mij meer bewust zou maken van de levens van de migranten in Midden-Amerika. Ik dacht dat de wreedheid ervan af zou spatten, dat de onrechtvaardigheid mijn hart in beweging zou zetten, maar die kracht heeft dit boek niet. Of het moet zijn dat het boek aanzet om te onderzoeken wie er nog meer over Mexico en migranten heeft geschreven. Ik zou andere lezers aanraden om daarmee te beginnen.

Frea Kroese

Dit debuut van Jeanine Cummins sleept je mee in een grimmig avontuur waarin het niet mogelijk is om ook maar te proberen om te kijken. De titel is treffend gekozen omdat hij onwillekeurig doet denken aan de vrouw van Lot, die niet besefte hoe vreselijk de verwoesting zal zijn. Je wilt het ook niet geloven als je dit leest maar ik denk niet dat je na het lezen van dit boek op dezelfde manier naar mensen kijkt die gevlucht zijn voor extreem geweld. Lydia kruipt door het oog van de naald als haar familie bijna helemaal wordt uitgemoord. Ze heeft zich met haar zoon opgekruld in de douche en wacht totdat de moordenaars weggaan. Wat daarna volgt is voor ons, die geen geweld en corruptie kennen, onvoorstelbaar. Toch kun je het boek niet wegleggen. Je wilt dat ze werkelijk voor het geweld kunnen vluchten. Je wilt dat ze een nieuw leven kunnen opbouwen. Maar hoe vlucht je voor mensen die ontzettend lange armen hebben met daarin machinegeweren. Hoe bouw je een nieuw leven op, als je niemand meer hebt en zestienvoudige rouw draagt. Hoe?

Dit is Hunted in het echt, want als je niemand kunt vertrouwen, waar kun je dan nog heen?