Magnificat

Advent is niet alleen een tijd van uitzien en verwachten maar ook van actieve voorbereiding en verwondering in Gods genade. Vaak zingen wij in deze periode de lofzang van Maria, waarin zij God grootmaakt en profetisch heenwijst naar haar Zaligmaker en het verschijnen van Gods koninkrijk. Haar Magnificat heeft door de eeuwen heen een centrale plaats ingenomen in de christelijke spiritualiteit en liturgie. Ze werd in de traditie van de kerk vaker gezongen dan alleen tijdens de Adventsperiode. Moeten wij ons weer verbinden met deze traditie door het Magnificat te herwaardering? In dit boek Magnificat: Adventsmeditaties over de lofzang van Maria, samengesteld door ds. J.A. Kloosterman, wordt hiervoor alvast een mooie aanzet gegeven.

In het eerste deel reflecteren verschillende predikanten op fragmenten van het Magnificat. Elke auteur heeft een adventsweek voor zijn rekening genomen, waarbij voor iedere dag een korte meditatie is geschreven. Hierin wordt vooral de geestelijke betekenis in de context van gerechtigheid, nederigheid en bevrijding uitgewerkt. Het gedachtegoed van Luther klinkt sterk door. De interpretatie legt vooral een grote nadruk op de bevindelijkheid van het geloofsleven. Aan de sociaal politieke of maatschappelijke context, die ook in de lofzang doorklinkt, wordt relatief weinig aandacht besteed. De scheidslijn tussen Israël en de kerk wordt vanuit het verbondsdenken uiterst dun weergegeven en vooral vergeestelijkt. De theologische uitwerking doet daarmee wat eenzijdig aan.

Het tweede deel van het boek bestaat uit twee verdiepende hoofdstukken: de eerste, uitgewerkt door dr. A. De Reuver, gaat over Luthers theologische interpretatie van het Magnificat uit 1521. Zijn beschrijving geeft de context goed weer. De tweede lezing, van hymnoloog-musicoloog dr. J. Smelik, verkent de muzikale interpretaties van het Magnificat door Johann Sebastian Bach. Met eenvoudige uitleg wordt aandacht besteed aan thema’s, toonwijzigingen of zwaartepunten in het muziekstuk. Door al lezend het Magnificat te beluisteren, word je je al snel bewust van de schoonheid en diepgang in deze muziek. Juist door eerst de theologische verdieping te krijgen, kan het muzikale nog beter doorleefd worden. Hoewel de beleving hiervan natuurlijk persoonlijk gekleurd is, werd door mij wel enige discrepantie ervaren tussen de toonzetting van de meditaties en de muzikale vertolking van Gods grootheid.

De vormgeving van het boek is zorgvuldig en mooi. Niet alleen inhoudelijk en muzikaal maar ook op visueel vlak vindt er verdieping plaats. Elk hoofdstuk is voorzien van prachtige beelden van schilder Geert Lammers. Zijn schilderingen hebben warme kleuren en bieden een mengeling van realistische en abstracte uitvoering. Hij heeft in zijn werk de ervaring van het mystieke leven goed weten te vangen.

Het geheel is een toegankelijk boek, waarin de woorden van Maria schitteren als een toonbeeld van genade. De zorgvuldige aandacht die hieraan geschonken is, verdient alle lof.  Een heel geschikt boek om als cadeau voor de Adventstijd te geven.