Liturgie van het alledaagse

Heilige gebruiken in het gewone leven.

Ons dagelijks leven heeft een regelmaat en Tish Warren schrijft over dat alledaagse, om te ontdekken hoe het gewone leven van een christen iets kan laten zien van een christelijk leven. Alle terugkerende elementen van een dag; opstaan, bed opmaken, eten, werken, in de file staan, een vriendin bellen, naar bed gaan, vormen de Liturgie van het Alledaagse.
Tish Warren neemt in dit boek de gewone dag door, in elf hoofdstukken naar aanleiding van haar persoonlijke ervaringen die ze vervolgens verbindt met Gods aanwezigheid op alle momenten. De schrijfster is priester in de Anglicaanse kerk in Amerika. Dat merk je als ze de Godsmomenten verbindt met een element uit de liturgie van de kerkdienst.

De persoonlijke insteek maakt het heel laagdrempelig. Tish Warren komt oprecht over, een vrouw die digitale cafeïne nodig heeft om wakker te worden (lees: gelijk grijpen naar de smartphone), in de stress schiet als ze de sleutels kwijtraakt, ruziemaakt met haar man, baalt van eentonig werk, foetert in de file, maar ook kan genieten van een lekker kopje thee of een goed boek. Ze schrijft met een dosis zelfspot, maar weet wel verrassende verbindingen te leggen tussen het leven van alledag en het christelijk geloof.

Opstaan bijvoorbeeld wordt een moment om jezelf te herinneren aan de doop. In het boek wordt de Bijbel niet uitgebreid behandeld, maar in het eerste hoofdstuk haalt Tish Warren de (dertig) onbeschreven jaren van Jezus erbij voorafgaand aan zijn doop. Jezus heeft nog niets bijzonders gedaan, als Hij gedoopt wordt in de Jordaan en dan krijgt Hij al van God de bevestiging: ‘Jij bent mij geliefde zoon in jou heb Ik een welbehagen’. In de kerk waar de kinderdoop wordt uitgevoerd, kun je dit terugzien. Kinderen hebben nog niets hoeven doen, maar krijgen al een belofte mee. Zo de dag beginnen: jij hebt nog niets gedaan, maar God spreekt zijn zegen al over jou uit. Er zijn mensen die vanuit traditie elke morgen bij het opstaan aan hun doop herinnerd worden, door bijvoorbeeld een kruisje te slaan. Ik wist dat niet, maar ik verzeker je dat is wel anders wakker worden.

Bed opmaken

Het tweede hoofdstuk begint met een hilarisch onderzoek over bed opmaken. Er zijn mensen die zweren erbij. Tish vond het nutteloos werk, totdat zij er iets heilzaams in ontdekte. We hebben allemaal gewoontes, die erin sluipen, waar we moeilijk vanaf komen. Voor Tish Warren was het een oefening om ’s morgens haar bed op te maken. Nu noemt ze het orde scheppen in de chaos van beddengoed, een bijna tastbare ervaring met Gods scheppingswerk. Iemand moet je er maar op wijzen, maar bed opmaken wordt dan iets heiligs (en goed alternatief voor het grijpen naar het rusteloze scrollen op een smartphone). Tish heeft er zo aanstekelijk over geschreven dat ik het gelijk ben gaan doen. Eigenlijk is voor mij de verbinding van alledaags werk met Gods werk al voldoende om er anders tegen aan te kijken. Ik word mij meer bewust van Zijn nabijheid.

Verdieping christelijk geloof

Tish Warren maakt er in de hoofdstukken meer werk van, door het te verbinden met de christelijke geloofsleer en de traditie in de kerk. Soms is dit bruggetje pittig, bijvoorbeeld door moeilijke woorden of omdat ik als christen verrast word door een verband dat ik nog niet ken. Bovendien heeft de Angelicaanse kerk andere onderdelen in de liturgie, dan wij in de Protestantse kerk in Nederland. Wat te denken bijvoorbeeld van een vredegroet brengen voordat je aan het avondmaal gaat? Het zijn de ruzies die je maakt met je geliefden, waar God je laat oefenen in het geven van de vrede en je leert dat je niet zonder Gods bediening van verzoening kunt. Tish Warren besteedt veel aandacht aan het geestelijke aspect, nadat het verband met de dagelijkse praktijk en de liturgie in de kerk is gelegd. Het boek kan echt een verdieping zijn voor je geloof. Voor elk hoofdstuk zijn er achter in dit boek vragen opgenomen en suggesties om zelf mee te oefenen. Juist als dit met vrienden of in een kring wordt gedaan, zal dit boek nog meer gaan betekenen.

Naar bed gaan

Elk hoofdstuk laat iets zien van het contrast dat er is tussen de rusteloze, onbegrensde mogelijkheden die de wereld biedt ten opzichte van een ritme wat God de mens wil geven. Uiteindelijk lopen wij tegen onze beperkingen aan en heeft ons lichaam rust nodig. Wat ik mooi vind in het laatste hoofdstuk is dat God aan het werk gaat, als wij slapen.

“Hoewel de dag begint in duisternis, is God al aan het werk. Hij laat gewassen groeien, geneest de wonden, geeft rust, beschermt, waakt, herstelt, redt. Wij verliezen ons bewustzijn, maar de Heilige Geest blijft aan het werk.” (blz 146)

Het is mooi om te ontdekken dat God er op alle momenten van de dag bij is. Op deze manier wordt geloof, leven in vertrouwen dat God zorgt, concreter en niet alleen iets voor de zondag. Door klein, dicht bij huis te beginnen, wordt het niet heiliger omdat geen fouten meer worden gemaakt of ruzie en of ergernissen zijn, maar blijkt nog meer de liefde van God, omdat Hij die momenten voorziet van genade. Dat besef zorgt voor een reactie, bij Tish Warren vooral van aanbidding, bij mij van dankbaarheid, maar ook: dit gun ik jou ook!