Liefdestalen en Alzheimer

Steeds meer mensen zullen in onze maatschappij in aanraking komen met Alzheimer of een andere vorm van dementie. In dat kader is het goed dat Gary Chapman, de grondlegger van de theorie van vijf talen van liefde, co-auteurs heeft gezocht om een apart boek te schrijven voor deze groep mensen. Liefde en Alzheimer zijn twee begrippen die niet iedereen met elkaar in verband zal brengen. Daar ligt de uitdaging van dit boek, want ook als mensen dement worden, personen niet meer herkennen en andere basisvaardigheden wegvallen doordat hun geheugen hen in de steek laat, hebben demente mensen behoefte aan liefde en geborgenheid. De schrijvers gaan zelfs een stap verder en geven voorbeelden van hoe zelfs Alzheimerpatiënten daden van liefde kunnen laten zien en geven.

Het is een boek met veel (Amerikaanse) ervaringsverhalen. Het liefdesverhaal van Ed en Rebecca waarmee het boek begint, toont hoe heftig Alzheimer is, juist als dit zich op een jonge leeftijd zich openbaart. Ed Shaw is één van de co-auteurs van dit boek. Hij was al arts, maar na de diagnose Alzheimer bij zijn vrouw, heeft hij zich gespecialiseerd in de geestelijke gezondheidszorg. Zijn verhaal laat zien hoe moeilijk het is dat de liefdesrelatie tussen man en vrouw door Alzheimer verandert. Ondanks dat blijft hij trouw aan zijn huwelijksbeloften. In Amerika gebruiken ze daarvoor het woord chesed, een begrip waar in het Nederlands geen goed alternatief voor is, maar waarbij het gaat om trouw te blijven aan je keuze om liefde te geven.
Liefde is een keuze, dat is de basis van de theorie van vijf talen van liefde die door Gary Chapman is ontwikkeld. Hij stelt dat iedereen een moedertaal van liefde heeft. Een mens communiceert zijn liefde door één van deze vijf talen:
• positieve woorden
• door te dienen (helpen)
• door lichamelijk contact
• door cadeautjes
• door samen dingen te doen, dan wel tijd met elkaar door te brengenDe manier waarop een persoon liefde geeft is ook de manier waarop de persoon graag liefde ontvangt. Veel relatieproblemen zouden met deze kennis al geholpen kunnen worden, omdat inzicht in iemands liefdestaal kan helpen om liefde bij een ander te laten komen.

De liefdestalen en hoe zij werken, worden in dit boek opnieuw uitgelegd en met veel voorbeelden duidelijk gemaakt. Er is een test opgenomen en vragen waarmee men de liefdestaal van degene die dement is, kan achterhalen. Hoewel bij dementie de liefdestaal door de veranderingen in het brein kan veranderen. Het boek biedt ook veel basisinformatie over Alzheimer, (Amerikaans) wetenschappelijk onderzoek, waarvan ik sommige uitkomsten heftig vind en niet kan checken, ondanks de uitgebreide lijst met noten. Dat het belangrijk is om (medische) informatie en een diagnose te hebben, om meer begrip voor je partner te krijgen, blijkt wel uit de ervaringsverhalen.

De verhalen zijn vooral bemoedigend. Dat maakt het lezen van dit boek soms wat onrealistisch. Natuurlijk is er aandacht voor het onomkeerbare van de diagnose, de moeite, de pijn en het verdriet. Maar soms lijkt het wel alsof we met heiligen te maken hebben, die zelfs bij een hopeloos geval van hulp een positieve liefdesdaad zien. Woorden of een boek als dit kunnen tekortschieten als je zelf in relatie tot een demente staat. Er staat een rauw en indrukwekkend getuigenis in van Gracie, waarbij blijkt hoe geloof, het ervaren van de liefde van Jezus kracht geeft om liefde te geven, zelfs als die niet beantwoord wordt.

In het boek worden vooral de relaties tussen man en vrouw beschreven, waarbij één van beiden zorgpartner of zorgverlener wordt genoemd. Ook als er voor gekozen is om de man of vrouw met Alzheimer op te nemen in een tehuis of er netwerk van zorg voor thuis heeft. In Nederland hebben wij het over mantelzorgers. Ik weet niet of dit een verschil in cultuur of met vertalen op zich te maken heeft, maar mantelzorgers staan vaak in een veel meer gevarieerde relatie tot de demente, dan een zorgpartner. In dit opzicht vind ik het boek ernstig tekortschieten. Natuurlijk worden in het boek ook kinderen genoemd, maar lang niet zo concreet in de ervaringsverhalen. Er is slechts één voorbeeld van een moeder-dochterrelatie, maar geen van vader en een zoon. Daarnaast is er al helemaal geen aandacht voor het netwerk van een alleenstaande, die dement wordt. Vrienden en het sociaal netwerk worden genoemd voor de zorgpartner, omdat hij vanuit dat netwerk zijn eigen liefdestank kan laten vullen.

Voor Alzheimer is nog geen medicijn gevonden, terwijl het aantal mensen dat deze diagnose zal krijgen, in de toekomst alleen maar zal toenemen. Om deze mensen een menswaardig levenseinde te geven, is bewust liefde geven, de enige optie. Alleen daarom is dit wel een belangrijk boek om kennis van te nemen. Als je de theorie van de liefdestalen kent, dan weet je beter hoe je liefde aan de ander kunt geven, zelfs als hij of zij niet bij machte is om het terug te geven.