Jack

Marilynne Robinson wordt beschouwd als een van Amerika’s beste auteurs en Jack is het eerste boek dat ik van haar lees. Ze schrijft in Jack over de jaren vijftig van de twintigste eeuw. De segregatie, het idee dat witte en zwarte mensen gescheiden moeten leven, is zowel onder de zwarte gemeenschap als onder de witte mensen gemeengoed. Er zijn gescheiden zitplaatsen in de bus en je komt niet in elkaars deel van de stad. Daarom is het gekkenwerk om verliefd te worden op iemand uit die andere groep. Toch gebeurt dat in dit boek. Jack is een aardig eind op weg naar de verdoemenis, want hij is alcoholist en ziet er geen been in om te stelen of te liegen. Dat brengt hem te vaak in problemen.

Maar zijn neigingen zijn er niet puur omdat hij de verkeerde keuzes heeft gemaakt. De dubbelheid van zijn leven lees je op elke bladzijde. Door de moeite met zichzelf en zijn onvermogen om het helemaal anders te gaan doen, veroordeelt hij zichzelf op elke bladzijde van het boek en spreekt over zichzelf met ontzettend veel negatieve woorden. Het lijkt haast een “self fulfilling prophecy”. Er is geen enkele stip op de horizon om na te streven en als de pijn te erg wordt, koopt hij sterke drank om voor de duizendste keer dronken te worden.

Maar hij is gek op poëzie. Poëzie en zijn vermogen om charmant te doen is het dunne lijntje dat hem verbindt met de wereld om hem heen. Dus schuurt het aan alle kanten. Deze kerel is gewoon een oplichter, dacht ik eerst. Maar steeds wordt er heel even iets opgetild waardoor je een glimp krijgt te zien van zijn verleden en van zijn pijn. En dan is daar die nacht op het kerkhof, die in elke recensie genoemd staat. De lieve zwarte jongedame die de tijd met hem doorbrengt. Ze vindt hem onuitstaanbaar en ze vindt hem onweerstaanbaar.

En hij pakt de lezer in met gedachten als: “Ze was gekleed in schemerlicht” of: “excuses betekenden alleen dat hij onbedoeld schade had aangericht, een extra aanwijzing dat hij uiteindelijk schade zou aanrichten, ongeacht zijn bedoelingen.” Dus ik wilde doorlezen. Op een laag tempo wordt het schilderij van dit verhaal geschilderd. Steeds wordt een laag toegevoegd. Het is spannend maar niet op de spannende manier. Het romantisch, maar niet op de romantische manier. Het is triest vanwege de diepe gebrokenheid en het is hoopvol vanwege de pogingen om het onmogelijke toch mogelijk te laten zijn. De naam Jezus komt te vaak als krachtterm voor.