Feest van de ongenoden

Feest van de ongenoden van P.G. du Plessis is een historische roman waarin een Engelse majoor in 1944 zijn herinneringen aftast naar de Boerenoorlog in Zuid-Afrika (1899 – 1902). In die jaren kwam hij in contact met fotograaf Joey Drew, een rare Engelse snuiter, scheelkijkend en een leugenaar alsof het gedrukt staat. Hoe hij in Johannesburg in bezit is gekomen van een camera, is een verhaal op zich. In eerste instantie probeert Joey de kost te verdienen door foto’s van families te maken en zo komt hij bij de boerenfamilie Van Wijk. Op de boerderij wonen meerdere generaties in één huis en op het terrein zijn ook nog bijwoners. Aan lager wal geraakte boeren, die slechts hun hoofd boven water kunnen houden door te werken als knecht. Hun dochtertje heeft een gave waardoor haar dromen de toekomst voorspellen. Hun zoon Petrus is verliefd op de dochter van Van Wijk. Dit is wederzijds, maar een onmogelijke liefde door het standsverschil. Deze relaties zijn interessant, maar dan draai ik om de hoofdpersonages heen: Daantje van Wijk, de oudste zoon, die net getrouwd is met mooie Magrieta. Ze hebben nog geen idee hoe de Boerenoorlog hun leven voor altijd zal verwoesten. Door de maanden dat Joey Drew bij de familie Van Wijk logeert, is er een basis waardoor er later in de oorlog contact tussen deze mensen mogelijk is. De verhalen lopen dan uit elkaar. Joey gaat foto’s maken van de oorlog, beelden waarvan hij vermoedt dat mensen die liever willen vergeten. Vader Danie en zoon Daantje van Wijk gaan samen met hun bijwoners de oorlog in. Ze beleven de strijd op een verschillende manier en familiebanden worden op de proef gesteld. Daantje lijkt de oorlog alleen met leugens te kunnen overleven. De vrouwen, gescheiden van hun mannen, moeten hun eigen keuzes maken om de oorlog te overleven. Zeker als ze door de Engelsen in concentratiekampen komen. Dat is ook het moment dat de Engelse majoor zijn positie inneemt in het verhaal.

Het verhaal springt heen en weer in de tijd. P.G. du Plessis verstaat de kunst om iets te beschrijven, maar het tegelijk schimmig te houden. Daardoor weet ik als lezer bepaalde dingen wel, maar blijf ik nieuwsgierig naar hoe het zo heeft kunnen lopen. De schrijver houdt mij tot het einde toe geboeid, zelfs als bijna alle vragen van het verhaal zijn beantwoord, een heerlijke leeservaring. Indrukwekkend zijn de verschillende karakters en hun acties zoals dat van Petrus Minter, die haarfijn kan uitleggen hoeveel je leven waard is als er altijd op je wordt neergekeken. Of wat te denken van oude vrijster Gertruida van Wijk, wier onmogelijke liefde door niemand toentertijd werd begrepen. Het weerwoord van Soldaat, de zwarte knecht van Daantje, dat hij geeft als Daantje denkt dat hij zijn eigen vrouw niet kan hebben verkracht. Heel actueel in de Zuid-Afrikaanse samenleving, waar ontzettend veel seksueel geweld tegen vrouwen is.

Daarom vind ik dit een interessant boek voor een leesclub, zelfs al was de Boerenoorlog ver weg en lang geleden in Zuid-Afrika. Het roept grote vragen op die ik met anderen zou willen bespreken. Ik vind de roman in één woord verpletterend, omdat de verhalen beeldend zijn beschreven. Het speelt zich af voor mijn ogen en ik zie hoe de personages door de oorlog veranderen en hoe de oorlog de kijk op mensen verandert. Hoe het leed in de oorlog het geloof in God ondermijnt. Hoe je moet wegkijken om te overleven en dat zelfs een cameralens niet alles kan waarnemen. Daarom is dit boek zo goed; tussen de regels door komt het verhaal indringend binnen.