De werken van Zijn handen

In het hedendaagse debat worden schepping en evolutie regelmatig als onverenigbare wereldbeelden weergegeven. Vaak wordt hierbij een conflictmodel gehanteerd. De vraag is of er wel sprake is van een conflict. Zou je de Bijbel ook kunnen lezen in het licht van de evolutietheorie? Enkele jaren geleden heeft Gijsbert van de Brink in zijn boek ‘De aarde bracht voort’ gezocht naar een theologische doordenking hoe de evolutietheorie samen kan gaan met het geloof in God en de christelijke geloofswaarden. In de gereformeerde kerken wordt de laatste jaren vaker gezien dat steeds meer mensen de scheppingsleer loslaten en de evolutietheorie omarmen. Als reactie op deze ontwikkeling heeft Bart van den Dikkenberg, wetenschapsredacteur bij het Reformatorisch Dagblad, een studie geschreven met een kritisch commentaar op deze theïstische evolutie.
In het eerste deel van zijn boek worden allerlei natuurwetenschappelijke problemen vanuit een creationistische visie besproken. Het uitgangspunt hierbij is dat Gods woord geïnspireerd en daarmee dus ook onfeilbaar en betrouwbaar is. Er wordt dan ook aan een letterlijke lezing van Genesis vastgehouden. Alle informatie en wetenschappelijke bewijzen moeten binnen dit frame passen, omdat Gods woord als enige betrouwbare grond voor elk argument gezien wordt. Het taalgebruik benadrukt daarom ook vooral een conflict. Op voorhand wordt de evolutie al aangeduid als dwaling. Theïstische evolutionisten worden omschreven als dat zij de witte vlag als overgave aan de wetenschap hebben gehesen. Zij hebben niet God maar anderen de autoriteit gegeven. Dit roept vooral de sfeer op van strijd, een burcht die grondig verdedigd moet worden.

Er worden natuurkundige, biologische en kosmologische onderwerpen uitgewerkt. De argumenten zijn vooral gericht tegen de naturalistische evolutie waarbij elke vorm van leven na de oerknal ontwikkeld zou zijn. Van den Dikkenberg legt de hiaten en de vaak vanzelfsprekende waarheidsclaims bloot. Hoewel de wetenschap anders doet geloven, blijkt ook de naturalistische evolutietheorie meer een hypothetische historie te beschrijven dan dat deze op empirische feiten berust; wat daarmee in de buurt van een geloofsovertuiging komt. Voor een lezer die van veel wetenschappelijke en technische details houdt, kan dit heel interessant zijn en veel nieuwe gezichtspunten voor verdere studie opleveren.

Voor een leek is het wel wat lastig om alle argumenten op betrouwbaarheid of vooringenomenheid te toetsen. Ook wordt er vakjargon gebruikt maar er is aan het eind van het boek een uitgebreide verklarende woordenlijst toegevoegd.

Daarnaast onderzoekt Van den Dikkenberg wat de consequenties van het aanvaarden van de evolutietheorie voor de gereformeerde geloofsleer zijn. Kan er nog gesproken worden over het beeld van God als de mens van een dier afstamt? Hoe zit het met de staat van rechtheid, de zondeval en het verzoenend werk van Christus als er geen historische Adam bestaan heeft? Hij betoogt dat er te grote offers gebracht moeten worden wat ten koste zal gaan van het gereformeerd belijden en uiteindelijk de weg kan openen naar een atheïstische overtuiging.

Wat mij vooral intrigeert, is waarom er vanuit de gereformeerde leer en het creationistisch gedachtegoed zo vastgehouden wordt aan de antithese; als twee argumenten tegenovergesteld zijn, dan moet één onwaar en één waar zijn. Is dat niet vooral gestoeld op het Westerse denken? Zou het ook mogelijk zijn dat beide waar of onwaar kunnen zijn. Of is er misschien ook ruimte voor een derde weg?  Lopen we bij een letterlijke lezing van de Bijbel niet het gevaar voorbij te gaan aan de context, stijl en strekking van de tekst? Verliezen we een geloofsleer of Ik-ben-Die-Ik-ben? Dit boek biedt weinig ruimte voor dialoog maar dat is ook niet de opzet van dit boek. Het is vooral geschreven ter versterking van de eigen geloofsgenoten. Maar zou het niet sterker geweest zijn de bewijslast voor de natuurwetenschappelijke problemen en inconsequenties in het wereldbeeld bij de (theïstische) evolutionisten neer te leggen? Is er ook enige ruimte voor het zoekend verstaan van de gelovige, die misschien wel buiten het gesloten systeem valt, maar die ook in deze (post) moderne tijd het leven en genade even hard nodig heeft?

Voor iedereen die zich graag verdiept in het onderwerp schepping en evolutie wordt dit boek aanbevolen. De gehele inhoud is uitgebreid en zorgvuldig verwoord en consequent in de argumentering. Het biedt uiteindelijk een compleet overzicht van de argumenten tegen theïstische evolutie.