De leegte omarmen

Geen twee mensen zijn gelijk; mensen die ongewenst kinderloos zijn omarmen de leegte op verschillende manieren. In dit boek lezen we dagboekfragmenten van Joanne over haar lege hart, de weg die zij gaat als kinderloze vrouw. In het bijzonder in haar omgeving van de Joodse cultuur. Daarnaast vind je verslagen van gesprekken die zij voerde met Nederlanders over het al dan niet krijgen van kinderen en hun ervaringen en expertise.

Zelf ben ik ook ongewenst kinderloos, ik herken de pijn van Joanne. Het is een moedig besluit om hierover met zoveel mensen in gesprek te gaan. Het onderwerp is niet populair en weinig besproken. Joanne breekt daarmee. Het dagboekfragment over het kleine handje van het kind van een ander in jouw hand; dat raakte me diep. Enerzijds genieten van het moment, anderzijds de pijn die door je lichaam en ziel gaat, omdat het niet jouw kind is. De jaarlijkse Moederdag die voorbijgaat als een gewone dag. De familiestam die bij jou eindigt. En meer van deze dingen. Het komt allemaal aan bod, ook de kinderloze man. En dan komt bladzijde 232:

als leegte

ruimte is

en ruimte

leegte

Dat is kinderloosheid! De manier om ermee om te gaan, de leegte omarmen.

Behalve een persoonlijk verhaal, vind je in dit boek veel wijsheden uit de Joodse cultuur en van anderen. Het niveau is hoog. Aan de ene kant vond ik dat mooi, maar er zal een flinke groep Nederlanders zijn voor wie het woordgebruik en de universitaire taal een drempel zijn. Maar je kunt die gedeelten ook overslaan. Er zit een aantal overlappingen in de verslagen van gesprekken; kinderloze vrouwen en de wonderen die hun overkwamen zie je meermalen voorbijkomen; Sarah, Rebekka, Rachel, Hannah, bijzonder gezegende vrouwen uit de Tenach

(Bijbel). Het bundelen van gesprekken maakt het boek erg veelzijdig, heel knap gedaan. Ik miste wel de troostvolle tekst uit Jesaja 54: ‘Zing vrolijk, onvruchtbare, u die niet gebaard hebt, breek uit in gejuich en jubel het uit, u die geen weeën gekend hebt, want de kinderen van de eenzame zijn talrijker dan de kinderen van de getrouwde, zegt de Heere.’ Het gaat vooral over pijn en verwerking daarvan, maar wat heeft G’d, zoals Hij in het boek genoemd wordt, veel andere zegeningen klaarliggen voor de onvruchtbaren.

Wat fijn dat er aandacht wordt geschonken aan zo’n kwetsbaar onderwerp. Ik heb het gelezen als ervaringsdeskundige, maar ook als recensent. Dat was dubbel. Soms kon ik vanwege mijn persoonlijke gevoelens niet verder lezen, het kwam zo dichtbij, het raakte mijn lege hart. Toch ben ik blij dat ik het las, ik ervoer dat ik meer ruimte heb gecreëerd in de leegte die ik ken.