Boekenmening

Heel dichtbij

Nicodemus is een vooraanstaande Farizeeër. Als hij net zestig is, treedt hij toe tot de Hoge Raad. Hij is de jongste van de groep. Op dat moment begint het verhaal, verteld vanuit het ik-perspectief van Nicodemus. Hij is erbij als Jezus als twaalfjarige jongen in de tempel komt en zegt dat Hij van Zijn Vader nog een paar dagen in Jeruzalem mag blijven. Hij maakt grote indruk op Nicodemus. Bij elk volgend paasfeest hoopt Nicodemus Jezus te zien maar helaas.

Hij ontmoet Jezus weer als Hij op het tempelplein roept dat het huis van Zijn Vader niet tot een verkoophuis gemaakt mag worden.

Als Jezus vertrekt ziet hij Nicodemus en vraagt of hij met Hem en zijn discipelen meegaat naar de schaapskooi om daar de nacht door te brengen. Nicodemus wil niets liever. In die nacht vertelt Jezus over de wedergeboorte, wat in Johannes 3:16 staat. De volgende dag gaat Jezus naar het bad van Bethesda en Nicodemus gaat mee. Hij ziet dat de verlamde man genezen wordt. Nicodemus is helemaal van zijn stuk gebracht. Hij heeft van de wonderen van Jezus gehoord en nu maakt hij een wonder mee.

Later raakt Nicodemus bevriend met de genezen blindgeborene, Joab genoemd. Met hem gaat hij naar Bethanië, omdat hij heeft gehoord dat Jezus daar is. Als ze daar aankomen, is Maria Jezus’ voeten aan het zalven. Nicodemus is ontzet, zoiets doen prostituees, dat weet iedereen in Israël.

Nicodemus maakt het lijden en sterven van Jezus mee en begraaft Hem samen met Jozef van Arimathea. Het boekje eindigt met het vertellen van het evangelie door Nicodemus aan de Hoge Raad.

Dit is een boeiend verhaal over Nicodemus, over zijn twijfels en zijn geloof in Jezus. Ik heb het in een adem uitgelezen.

Ik vond het wel vreemd dat in dit verhaal Jezus’ voeten gezalfd worden bij Martha en Maria in Bethanië terwijl het in de Bijbel in Bethanië is in het huis van Simon de melaatse. en als Jezus Jeruzalem binnenkomt op een ezel, roepen de mensen: ‘Halleluja’, i.p.v. ‘Hosanna’.

De gestolen schat

De tweeling Jip en Jens bedenkt een leuke grap. Ze maken een zogenaamde schat die ze begraven. Ze zijn benieuwd wie hun ‘schat’ gaat opgraven. Maar bij het begraven stuiten ze op een echt geldkistje. Met echt geld erin. Wat nu? De jongens bedenken een slim plan, maar dan wordt alles ineens heel spannend, met echte dieven en zelfs de politie erbij!

Dit is een spannend en ontspannend verhaal voor kinderen van 6 tot 8 jaar. Kinderen kunnen goed meeleven met de tweeling. Prachtige illustraties die de fantasie prikkelen (vooral papa met een hoofd als een biet). Voor ouders leuk om voor te lezen. Dat moet ook wel, want voor de aangegeven leeftijd is het taalgebruik moeilijk. Maar dat is dan weer een uitdaging voor kinderen boven de 8 jaar, zij zullen het ook waarderen. Het aantal bladzijden, 64, is fijn. Kortom, een van de weinige kinderboeken die de hoogste waardering echt verdient!

Bewustzijnscultuur

Thomas Metzinger beschrijft dat een planetaire crisis onafwendbaar lijkt. Het huidige klimaatbeleid is vooral gericht op rampenmanagement om schadebeperking. Hij verwacht dat het klimaat binnen afzienbare tijd een onomkeerbaar beloop zal hebben. De oorzaak van deze crisis zoekt hij vooral in het falen van het neoliberaal economische groeimodel en alle georganiseerde religies. De menselijke soort, als veroorzaker van deze crisis, zal zichzelf als falend wezen moeten erkennen. Wat kunnen wij hier tegen doen? Hoe kan de mens vervolgens een waardig leven leiden?

Hij pleit voor een bewustzijnscultuur die een duurzame verandering voorstaat en die helpt om de eerdere levensstandaarden te verlaten. Een bewustzijn dat intellectuele integriteit voorstaat. Voor Metzinger is daarbij geen plaats voor een metafysisch bewustzijn omdat hij alleen vertrouwen stelt in empirische bewijzen. Hij zoekt naar een seculiere spiritualiteit met nieuwe vormen van ervaren als geestelijke krachtbron. Zonder moraliserend te willen zijn en zonder een dwingend systeem of concept te willen voorstaan, verwacht hij de deugd van compassie met jezelf en de wereld te kunnen ontwikkelen, gebaseerd op spontane ethische gevoeligheid die onder andere verkregen kan worden door (meditatieve) bewustzijnstoestanden. Hij hoopt een nieuw begrip van waardigheid te kunnen bieden, dat niet gestoeld is op ego, maar dat voorbijgaat aan het denken; een nieuw te ontwikkelen moreel zelfrespect en geestelijke gezondheid. Hij verwacht hier een radicale eerlijkheid tegenover zichzelf te kunnen vinden. En vanuit zijn moderne filosofie moet zijn pleidooi voor verandering uiteraard ook empirisch onderzocht worden.

Het geheel van zijn betoog is aardig teleurstellend. Het blijft een abstract verhaal dat nergens concreet gemaakt wordt. Hij probeert toe te werken naar het belang van nieuwe non-duale bewustzijnstoestanden, maar geeft in zijn voorbeelden naast mogelijk positieve meditatieve toestanden vooral voorbeelden die gebaseerd zijn op drugservaringen, waarbij hij indirect nog de hoop uitspreekt dat er middelen gevonden zullen worden die geen negatief bijeffect zullen hebben.

Zijn hele werk is gebaseerd op het moderne denken, waarbij hij nogal pretentieus is over alle empirische kennis en waarbij elk menselijk gedrag vanuit een evolutionaire oorsprong verklaard wordt. Hij vindt het daarbij nodig om herhaaldelijk te benadrukken dat zijn argumenten gestoeld zijn op het gezag van de wetenschappelijke kennis. Dat daarbij de nodige vooronderstellingen inbegrepen zijn, laat hij gemakshalve achterwege. Hij presenteert zich daarin meer als een roepende profeet dan een objectieve wetenschapper.

Hoewel Metzinger beweert dat persoonlijke overtuigingen in zijn betoog geen rol spelen, doet de toon van zijn werk toch anders vermoeden. Zijn werk is een poging om spiritualiteit te heroveren op religie. Hij lijkt daarmee een alternatief voor het geweten te zoeken, dat niet meer geworteld is in de historische context en de oorsprong van menige deugd. Hij zet religie vooral weg als een vorm van theoretische kennis. Hij is daarbij ronduit denigrerend over elke vorm van kennis die niet gestoeld is op empirisch weten. Hij doet deze af als waanvoorstellingen, zelfbedrog, gebrek aan innerlijk fatsoen of als achterhaalde wereldbeschouwing. Tegelijkertijd is hij op zoek naar een non-dualistische bewustzijnsvorm waarvoor nog geen empirische kennis beschikbaar is en daarbij erg op de ervaring leunt. Een zelfloosheid zonder echt los te kunnen komen van zichzelf. Juist op dit punt lijkt hij niet consequent. Metzinger wijt de komende crisis vooral aan het neoliberale groeimodel en de invloed van religie. Hierin is hij ook weinig vernieuwend omdat het debat al jaren gaande is. De vraag hierbij is ook of hij wel volledig is in zijn analyse of dat het moderne denken in zijn totaliteit ook niet debet is aan het ontbreken van elke menselijke maat.

Op één punt kan hij enige bijval krijgen en dat is zijn zorg om de mens en de aarde. De huidige tijd die traag is in gedragsverandering en waarbij de mensen het verworven comfort niet zo makkelijk los kunnen laten. Maar dat hierbij heil in het bewustzijn gezocht moet worden, zou wel eens kunnen getuigen van een flinke zelfoverschatting.

Gebroken – Niet gescheurd

Wat gebeurt er met Kirsten als ze een zeldzame ziekte krijgt? Haar leven loopt gevaar door TEN, Toxische Epidermale Necrolyse. Fysiek en mentaal betekent het een flinke dreun. Daar komt bij dat de ziekenhuiservaringen lang niet altijd positief zijn. Bovendien woont ze met haar gezin in Zweden, maar Nederlands is haar moedertaal, hoe communiceer je zo goed mogelijk met specialisten? Bovendien is ze een doortastende vrouw, die graag zelf de touwtjes in handen heeft. Dat is iets wat niet elke ziekenhuismedewerker op prijs stelt. Het leidt tot wrijving en botsing. Een pittige patiënt die mee wil denken, vragen stelt en goed geïnformeerd wil worden, wordt regelmatig gezien als ‘lastig’. Wat moet ze daarmee?

Angst speelt ook een grote rol bij alles wat haar overkomt. Gaat dit wel goed? Hoe moet dat nu? Hoe vind ik rust? Ze probeert weer aan het werk te gaan, maar moet helemaal afgekeurd worden. Zelf noemt ze het een belangrijk moment als ze na 10 jaar ontdekt dat ze weer een normaal mens is. Toch zal ze een leven lang deze ervaring meedragen en altijd last houden van bepaalde klachten.

Het boek is zo geschreven dat je heel dicht bij Kirsten bent. Ook al ken je de ziekte niet, je kunt goed met haar meeleven. Met het boek brengt ze TEN onder de aandacht en biedt mensen met andere aandoeningen een steun in de rug. Het geloof van deze vrouw komt ook aan bod, zij het wat summier. Ik had graag geweten wat zij naar God toe geroepen heeft, hoe ze Zijn nabijheid wel of niet kon merken bij de moeilijke situaties. Waar was Hij op de dieptepunten van haar leven? Anderzijds is het op deze manier toegankelijk voor iedereen. Goede hoofdstukindeling en een mooie cover, met de kluis vol ervaringen van Kirsten. De ondertitel is: ‘Mijn reis van trauma naar herstel.’’ Dat is ook precies de inhoud van het boek. Dus haar missie is geslaagd.

Van waarde zijn

Bart Cusveller biedt met dit boek een overzichtelijke reconstructie van de cultuur- en moraalfilosofie van Marilynne Robinson. Als schrijver is zij beroemd geworden door haar literaire proza, met bestsellers als ´Gilead´ en ´Thuis´, maar haar non-fictie is veel minder bekend. Bij de bestudering van haar werken heeft Cusveller vooral naar haar visie op ethiek gezocht. Hierin is hij goed geslaagd. Hij heeft op een overzichtelijke manier haar werk goed in beeld gebracht, waarbij hij haar ook veel aan het woord laat. Ondanks de soms wat abstracte inhoud heeft hij de grote lijn uit haar werken tot een mooi en leesbaar geheel weten te maken.

Haar werk wordt gekarakteriseerd door kritiek op het moderne denken en de bezorgdheid over de impact hiervan op onze omgang met de medemens en leefomgeving. Ze zoekt naar een blijvende erkenning van de uniekheid van de menselijke geest. Ze strijdt tegen het moderne denken waarbij de menselijke geest gereduceerd wordt tot een evolutionair proces. Hoewel zij in haar denken menselijke evolutie niet uitsluit, ageert zij tegen de miskenning van de uniciteit van de menselijke soort. Ze laat de menselijke geest niet determineren tot breinprocessen of een set aan overlevingspatronen. De menselijke geest heeft bij haar een zelfstandige betekenis; het is uniek voor de menselijke soort om niet alleen bewust te zijn van de omgeving, maar de mens kan zich ook bewust tot zichzelf verhouden. Deze verhouding tussen het ik en het zelf speelt volgens haar een rol bij godsdienstige en ethische ervaringen. Deze innerlijke ervaringen zijn voor het moderne denken verdacht, omdat ze niet als concrete waarneembare feiten te onderzoeken zijn. Ze benadrukt dat de uitingen van de menselijke ervaring over hoe we ethisch met elkaar omgaan (compassie, altruïsme, geweten, het onderscheid weten te maken tussen realiteit en wenselijkheid) en de betekenis daarvan op de cultuurgeschiedenis en democratische samenleving ter discussie staan. De waarde van de mens komt daarmee in het geding. Haar denken over cultuur en de menselijke waardigheid is steeds verweven met ethiek. Het menselijk handelen is meer dan instinctief handelen. De menselijke waardigheid ligt bij haar in het beelddragen van de Schepper. Ze schrijft vooral vanuit de christologie; als alle dingen door God in Christus geschapen zijn dan is de schepping vanaf het begin altijd al gericht op menselijkheid. De schepping had daarom al het doel dat de menselijke soort humaan zou zijn. Het menselijke bestaan is niet toevallig maar vooral intentioneel en geschonken. Dat vraagt eerbied en ontzag en normeert ons handelen. Juist in de afwezigheid van het goddelijke ontstaat er volgens haar dehumanisering. Het belang om het goede te doen en af te zien van het eigenbelang zou moeten worden gecultiveerd, beginnend binnen de eigen (familie)kring. En juist dat bepaalt de menselijke waardigheid en beschaving.

De lezer moet bij dit boek geen praktisch en hapklaar antwoord op de waarde van de mens verwachten. De inhoud is vooral abstract en filosofisch en kan gezien worden als een bondige introductie op het gedachtegoed van Marilynne Robinson. Het biedt diverse argumenten tegen het moderne denken. Ook is het te zien als een aanzet om je verder in haar werken te verdiepen. Het geheel is uiteindelijk een mooi betoog geworden om de mens te plaatsen binnen de schepping, hem in al zijn uniciteit op waarde te schatten en vandaaruit met ontzag te handelen.

De kans van haar leven

Deze novelle en boekenweekgeschenk 2024 is opnieuw een prachtig verhaal.

Ellaby Ward werkt als redacteur bij een dagblad in het begin van de twintigste eeuw in de Verenigde Staten. Het is een mannenwereld en ze krijgt weinig kans om goede artikelen te schrijven omdat haar chef haar in een hoekje heeft geduwd van de in zijn ogen niet volwaardige verslaggeving over het huishouden met zijn schoonmaaktips en recepten. Hij benoemt zelfs dat hij haar geen verslaggever vindt. In plaats van op haar verzoek in te gaan om naar de wereldtentoonstelling te mogen, stuurt hij haar naar de verkoop van een oude plantage met al zijn bijna vergane glorie om met name over een paard te schrijven dat beroemd is geweest en allang dood en begraven.

Ze krijgt de opdracht omdat niemand van haar collega’s ernaartoe wil gaan.

Hoewel ze als vuil wordt behandeld, weet Ellaby van geen ophouden en ze ontdekt een geweldige bron voor haar te schrijven artikel, namelijk de stokoude stalmeester van het landgoed, die het beroemde paard heeft getraind.

Tsja, en dan gaat het over de vreemde mix van slaaf en stalmeester zijn tegelijkertijd. Als vuil behandeld worden en respect verwerven voor je door God geschonken gaven. Precies wat er in Ellaby’s leven ook speelt. Ze wordt vrienden met deze prachtige man en zijn vrouw.

Tamera Alexander schrijft fictie op basis van geschiedenis. Bob Green was een beroemde paardenfluisteraar op Belle Meade, de plantage waar Ellaby Ward naartoe moet. Het blijkt de kans van haar leven te zijn.

Deze novelle is de opmaat om ‘Fluister zacht haar naam’ van dezelfde schrijfster te gaan lezen. Een roman die ook op dezelfde plantage speelt.

Lammeren onder de wolven

Jacob Haasnoot is de zoon van Cornelis Haasnoot en de neef van Jacob Haasnoot. Cornelis en Jacob hebben allebei op de grote vaart gezeten in de oorlog bij de koopvaardij. De oceanen veranderen in slagvelden en overal is gevaar van luchtaanvallen, mijnen en torpedo’s. Cornelis overleeft de oorlog maar Jacob niet.

Wat Haasnoot in dit boek vooral vertelt, en wat de titel ook uitdrukt, is dat de koopvaardij in een zeer kwetsbare positie verkeerde omdat pas zeer laat de noodzaak van bescherming en verdediging voor deze schepen op gang kwam en zij er desondanks voor zorgden dat onder andere Engeland bevoorraad werd.

Cornelis heeft veel verderf en dood gezien. Hij overleefde de oorlog maar was ontegenzeggelijk getraumatiseerd. Hij overleed op drieënveertigjarige leeftijd, Jacob, de schrijver van het boek was nog maar veertien jaar oud.

Haasnoot heeft het monsterboekje van Cornelis als uitgangspunt genomen en daarmee een geschiedenisboekje opengedaan. Het is een verslag maar toch ook weer niet. Hij heeft zich tegelijk ingeleefd in zijn vaders positie en die van zijn oom, die op verschillende delen van de wereld de oceanen hebben bevaren.

Op de achterkant van het boek staat: “Dit boek markeert niet alleen de rol en de immense betekenis van de Nederlandse koopvaardij voor de eindoverwinning van de geallieerden, maar vormt ook een ode aan de bemanningsleden voor de zware tol die de oorlog van hen eiste.”

Rauw

David de Vos is een bevlogen kerel. En die bevlogenheid brengt hem heel ver en maakt dat hij zijn droom kan leven. Totdat een ondraaglijke pijn hem tot stilstand brengt. In die stilstand leest hij het boek van mevrouw Eger. Zij helpt hem in te zien dat hij verantwoordelijk is voor zijn eigen pijn en dat hij de enige is die er iets mee moet.

De kern van Davids verhaal is dat je niet kunt verwachten dat andere mensen je leuk vinden als je dat zelf niet vindt; met andere woorden: als je niet van jezelf houdt. Een enorm harde realiteit voor een man die opgegroeid is in een cultuur waar de slogan Niet lullen maar poetsen leidend is voor het leven en je jezelf wegcijfert voor de ander of zoals in Davids geval ook zeker voor de Ander.

En juist die Ander wilde dat David in zou zien dat hij de ander moest liefhebben als zichzelf. Een tweeduizend jaar oude waarheid die er niet echt in zit in de race waarmee David bezig is in zijn leven: Zo veel mogelijk mensen over Jezus vertellen en verder niks, dat is het.

Dit dieptepunt is het begin van het inzicht dat hij best in een eng hoekje van de maatschappij en zelfs van de christenheid heeft gezeten waar op een bepaalde manier gedacht wordt. Zwart-wit, dit is van God en dat is van de duivel en er lijkt heel veel van de duivel te zijn. David ontdekt dat er meer van God is dan hij in eerste instantie heeft gedacht en dat hij gebruik mag maken van mooie dingen die God heeft geschapen, zoals goede muziek en heilzame gedachten over jezelf. Genade die God aan elk mens schenkt maar David zichzelf niet kon toerekenen.

In dit proces heeft hij geworsteld maar nooit met God. Hij weet dat God van hem houdt en dat het Zijn boodschap is dat juist mensen met al hun lichte en donkere kanten welkom zijn bij God, juist zij die erkennen het niet allemaal goed te doen of goed te weten.

Wat er vooral uitspringt is dat David de Vos heeft ontdekt wat een grote verantwoordelijkheid we hebben ten opzichte van onszelf, onze gezondheid, onze leefstijl, onze mentale situatie en zelfs onze omgeving. God kiest niet voor jouw eten, jouw relatie, Hij kan niet jouw gedachten denken. Dat doen we zelf en daarin hebben we een enorm belangrijke taak.

Mooi hoe hij uitgevonden heeft dat hij Gods goedkeuring al lang al had en niet steeds weer hoeft te verdienen met vinkjes of goed gedrag.

Prachtig hoe hij vooral deze verantwoordelijkheid voor het eigen leven verwoordt. En ook hoe zijn persoonlijkheid werkt en waarom hij zich thuis voelt bij avontuur en nieuw te proberen vormen en waarom hij zich als een vis in het water voelt als hij op een podium staat.

Complimenten voor het transparante verhaal. David de Vos kan en wil niet liegen en geen andere agenda hebben en zich niet mooier voordoen dan hij is. Wat een mooi mens!

De zwarte ruiter en het Spaanse goud

Adri Burghout is een uitstekend illustrator van boeken. In dit derde deel van De zwarte ruiter serie zijn de illustraties dan ook weer prachtig.

De zwarte ruiter is een marshal, een ambtenaar in de Verenigde Staten in de negentiende eeuw, die meestal bezig waren om boeven te vangen.

Ik vroeg me af hoe het mogelijk was dat deze zwarte man kroeshaar kon hebben en toch een ambtenaar kon zijn, aangezien in er in die tijd nog volop sprake was van discriminatie en zeker zo dicht bij het zuiden. Ook zijn weergave op de voorplaat ziet er meer Europees, eerder Spaans of Italiaans uit, dan Afrikaans. In het boek wordt niet verteld wat zijn geschiedenis is en hoe het kan dat hij het zo ver geschopt heeft in die tijd, waarin ook veel blanke mensen nauwelijks konden lezen en schrijven.

Het gaat in dit verhaal niet zozeer om hem. De hoofdpersonen zijn Gary, een oude veehouder in de bergen van Utah en zijn neef Joshua, die met in zijn gevolg 11 andere mannen, langs zijn blokhut komt om te vragen of hij op de goede weg zit naar een pas in de bergen.

Gary kent zowel het landschap als het jaargetijde goed en het loopt tegen de winter. Op dit moment de bergen ingaan zou zelfmoord betekenen en dat maakt hij zijn neef goed duidelijk.

Als het inderdaad gaat sneeuwen, vermoed Gary dat zijn neef en zijn mannen in moeilijkheden verkeren. Hij roept de hulp van de zwarte ruiter in.

Bij het verhaal had ik een paar verbazingspunten.

De leiding van de Mormoonse kerk worden weggezet als slechte mensen, die zelfs mensenlevens over hebben om hun doelen te kunnen bereiken.
Een man zonder conditie gaat mee op de reddingsexpeditie, terwijl de zwarte ruiter en zijn Indiaanse vriend heel goed weten dat hij zichzelf daarmee in gevaar brengt.
Ook Gary gaat mee, hij is oud, hoewel hij wel conditie heeft om in de bergen te zijn, zijn de omstandigheden te gevaarlijk.
De mannen die de expeditie doen, zijn slecht voorbereid en geen van hen trekt zich iets aan den de ernstige waarschuwing om niet de bergen in te gaan.
Het is niet duidelijk voor welke leeftijd dit boek bedoeld is, maar je moet als lezer goed je hoofd erbij houden, zo veel verschillende namen worden er gebruikt.
Ik vroeg me af hoe mensen met een Afrikaanse achtergrond tegenover deze titel zouden staan, juist nu er zo veel discussie is omtrent de term ‘zwart’.

Kabaal in het kwetternest

Boekje voor kinderen die net kunnen lezen: 6-7 jaar. Maar ook voor kleuters is dit een heel leuk boek. Sil, een koolmeesje vindt het ouderlijk nest te druk. Hij gaat op bezoek bij allerlei andere vogels zoals een kiwi, kippen en pauwen enz. Waar hij ook komt, overal mist hij iets. Uiteindelijk keert hij weer terug op het ouderlijk nest.

Het leuke aan dit boekje is dat het op rijm geschreven is. Achter in het boek staat een kleurplaat en de uitleg hoe je van een drinkpak een vogelhuisje kunt knutselen.

Op de site van de uitgever staan allerlei knutsels die je naar aanleiding van dit boekje kunt downloaden, inkleuren en maken.

202608

Recensie

Jouw waardering

202607

Recensie

Jouw waardering

202606

Recensie

Jouw waardering

202605

Recensie

Jouw waardering

202604

Recensie

Jouw waardering

202603

Recensie

Jouw waardering

202602

Recensie

Jouw waardering

202601

Recensie

Jouw waardering

202600

Recensie

Jouw waardering

202599

Recensie

Jouw waardering